ENERGYGARDEN NL – Pagina 8 – Advies, presentaties, H2-clinics en projectmanagement

21 februari 202026 februari 2020

Waterstoffiets – Experimenteren op EnTranCe

Regelmatig ben ik te vinden op EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool in Groningen. Het is nu voorjaarsvakantie, dan is een school of kennisinstelling een stuk rustiger. Het leuke van een proeftuin omgeving als EnTranCe is dat er gewerkt, geknutseld, gebouwd, uitgeprobeerd, geëxperimenteerd wordt.

Nog een paar maanden sleutelen

Een mooi voorbeeld is Rene Wit van H2planet Nederland met zijn kornuiten Remco de Vries en Henk Hilberdink. Ze willen een bestaande batterij-elektrische bakfiets ombouwen tot een waterstof-electrische fiets. Gewoon door te doen. Door te bedenken, te proberen, te testen, weer aan te passen. Zo is Holthausen ook begonnen – en succesvol geworden- door het gewoon beginnen met ombouwen van voertuigen.

in augustus willen we klaar zijn

Als ik René en collega’s in de hal bij EnTranCe bezig zie, moet ik even gaan kijken . Onderdelen en meetapparatuur worden tijdelijk met tape aan de fiets bevestigd. En dan gaat René weer even op de fiets voor een proefrit.

6 februari 2020

Waterstof maken bij Stork

Chemiepark Delfzijl

Mooie lokatie voor het geven van een waterstof clinic. Op uitnodiging van Rene Hartman waren Lucas Lambers en ik deze week op bezoek bij Stork op het chemiepark Delfzijl. Altijd imposant, vind ik, industriële omgeving. Vooraf veiligheidsfilm kijken, legitimeren, en met een busje van de receptie naar de Stork lokatie gebracht. Veiligheid voorop.

STORK

Enthousiaste groep en geanimeerde discussie. Na een korte presentatie over wat waterstof is en wat je ermee kan heel veel vragen en gedachten. Het praktijk deel, zelf waterstof maken, ging ook prima: alle groepjes hadden binnen de kortste keren een molentje of wieltje draaien op waterstof, dat ze daarvoor zelf geproduceerd hadden.

Zo, even waterstof maken. Fluitje van een cent.

Mooi om het gesprek te volgen tussen de Stork collega’s en te horen hoe zij nadenken over een toekomst waarin waterstof een grotere rol kan gaan spelen. Dat vraagt ook wat van de opleiding en training van de technici. Deze clinic was een mooi beginnetje om in gesprek te raken.

2 februari 20202 februari 2020

Live stream Podcast Waterstof

Deze week, 29 januari, was ik een van de gasten aan tafel bij een podcast opname van 20voor12, de Podcast over Groningen, lokaal nieuws en tech. Een serie van Tjarda Polderman en Joshua Peper. Lokatie was EnTranCe en het thema was Waterstof. De andere gasten aan tafel waren Niels Peper (ja, de broer van … en voorzitter SAMEEN ) en Anouk van der Berg, een oud-collega van me, werkt bij Gasunie.

Bijzonder om een keer in het stikdonker op EnTranCe rond te lopen. Alleen in de kamer van SAMEEN was licht. SAMEEN is een organisatie die studenten en bedrijven koppelt in projecten gericht op een duurzame samenleving. De studenten worden tijdens hun studie (in deeltijd) ingezet als Young Professionals in het bedrijfsleven.

Tjarda bereidt de live stream voor en Niels geeft aanwijzingen

Ook al is een podcast om te luisteren, toch leuk om ter plekke iets te laten zien: live waterstof maken.

Het was de eerste van een serie van 3 over energietransitie. Deze ging over waterstof. Een podcast is een geluidsuitzending, zonder beeld dus. OMdat het deze keer werd opgenomen kun je ook het beeld bekijken. Zie link onderaan deze blog.

Link PODCAST : als je alleen wilt luisteren

Link (opgenomen) LIVESTREAM : Als je wilt kijken naar een lang shot van de opname. Ronodom munnut 23-24 is iets te zien van het experimentje.

10 januari 2020

Barntalk 2020: Ruud Koornstra revisited

Vijf tot zes maal per jaar organiseert het Center of Expertise Energy van de Hanzehogeschool een zogenaamde Barntalk. Aansprekende figuren uit de energie- of duurzame wereld vertellen hun verhaal. Vooraf en achteraf volop netwerkmogelijkheden. De bijeenkomsten vinden plaats in de EnergyBarn op EnTranCe, de energie proeftuin van de Hanzehogeschool in Groningen.

De Barntalk van 7 januari was bijzonder in een paar opzichten. Begon met een bloemetje en bedank voor Klaas Jan Noorman, ‘founding father’ van de Barntalks. Voor het eerst was er een spreker op ‘herhaling’. Ruud Koornstra.

“Vergeet de wonderen niet. De stoommachine was een wonder. Iets wordt een wonder genoemd, tot vlak voor het moment dat het er echt is. Ik geloof in wonderen. Paradijs op aarde in dit decennium. “

In 2019 was hij ook de eerste spreker van het jaar, en eindigde toen met ‘volgend jaar kom ik terug met wat er allemaal gebeurd is’. In 2020 weer van de partij. Op zijn ‘Ruuds’, niet politiek correct. Wel enorm gedreven. Ik was, meer nog dan vorig jaar, onder de indruk van zijn visie, en de manier waarop hij werkt aan duurzaamheid. Soms teksten een professioneel cabaretier waardig, dan stuiterend enthousiast, en andere momenten serieus en (zelfs) rustig.

We hebben het vernuft, het geld en het ondernemerschap , daarom moeten wij als Nederland voorop lopen. Wij kunnen verschil maken.

IJzersterk vond ik zijn stuk over zijn zoektocht naar de werkwijze die past bij een ambitieuze missie, een VN missie, de SDG’s (sustainable development goals). Ruud vertelt over de gesprekken die hij voerde met hooggeplaatste militairen (VN missie), en wat elementen zijn in de aanpak van hun missie.
“Hoe doe je een oorlog?“, was de vraag van Ruud aan de hoge militairen.
Antwoord was: begin met inrichten van een mission control. Een Bunker vol media propaganda politiek, vooral business intelligence. Maar 10 % van het werk zit in wapens, soldaten en strijd.

Met Militaire precisie missions control inrichten voor de verschillende SDG’s.

Ruud vertelt over een recente wedstrijd waarin MBO studenten met innovatieve oplossingen kwamen: Recht uit zijn hart: “Jonge mensen, geef ze de ruimte. Je staat versteld van hun kwaliteit en goede ideeen.”

Dus Ruuds richting voor de VN missie : realiseren SDG’s dit decennium (of in Ruuds woorden ‘creeren van paradijs op aarde in 10 jaar’ .) is de VN missie route te volgen.

– Team samenstellen
– 16 missions controls per SDG
– en een command center
Dan met ‘militaire precisie’ de missions control inrichten.
Binnen 10 jaar mensen op de maan?
Ook gelukt.
Dan kan ook: binnen 10 jaar SDG’s gehaald (+paradijs op aarde)

Nodig: Mensen met lef.
Oproep: doe mee met mission controls.

We hebben meer schuurtjes nodig. En expeditioneel onderzoek.
Wil je daar meer over horen, dan kun je tzt de hele Barntalk nog een keer nakijken en luisteren. Aanrader. <link volgt>

30 december 201930 december 2022

2018 – 2019 – EnergyGarden van start

2018-2019

Nieuwe start als zelfstandige vanaf juni 2018. EnergyGardenNL gaat van start. Met de eerste periode veel gesprekken, voldoende tijd om allerlei netwerkbijeenkomsten te bezoeken, rond te kijken. En te gaan ervaren hoe het is om als zelfstandige opdrachten te vinden en alles zelf te regelen. Heel anders dan de bijna 30 jaar bij Gasunie. Spannend en boeiend.

Adapner – biomassa en biogas – november 2018- JUNI 2020

Adaptive Logistics in Circular Economy, kortweg ADAPNER , is een vierjarig project, waarin onderzoek wordt gedaan naar het logistieke proces rond biomassa en biogas zodat de regionale economie duurzaam versterkt wordt en de productie van biogas rendabel is/wordt.

Klik hier voor meer
en hier voor het eindrapport

Waterstof in vogelvlucht en zelf maken – Vanaf juni 2019

Bijna elke week is er wel weer wat in het nieuws over waterstof. Van ‘Wondermiddel voor de energietransitie’ tot ‘oude wijn in nieuwe zakken’. Of iets er tussenin.

Maar wat is waterstof nou eigenlijk?
Hoe ziet het eruit?
Hoe maak je het?
Wat kun je er mee?

We hebben een H2 clinic ontwikkeld van 1 uur. Voor medewerkers in organisaties die willen ruiken aan waterstof. Die het leuk vinden om ‘s avonds thuis te kunnen zeggen: Weet je wat ik vandaag gedaan heb?
Ik heb waterstof gemaakt!

In niet meer dan 1 uur geven we basis-informatie over waterstof
én kunnen deelnemers zelf waterstof maken. Groepen van 15-20 personen, als onderdeel van een duurzaamheidsdag, in house.
Op de klimaattop Noord van 31 oktober 2019 laten we de waterstof keten in het klein zien. Van productie tot gebruik.

Filmpje uit juli 2020 over de clinic hier.

Docent- VANAF 2019

De Hanzehogeschool in Groningen heeft naast een groot aantal schools ook brede ‘Centers of Expertise’, over alle opleidingen heen. Een daarvan in het center of Expertise Energy. Voor verschillende opleidingen lever ik een bijdrage als docent of coordinator. Bijvoorbeeld de Minor Energy Markets (sept-okt 2019 en feb-mrt 2020) en de Master SeSym.

Klik hier voor meer

Presentaties en demonstraties – 2019 en eerder

Afgelopen jaren ook regelmatig presentaties gegeven (als gastdocent bij een EDI cursus: Gaswaardeketen/International Gas Value Chain) of recent een demonstratie als ‘doorlopende voorstelling‘ bij een waterstofexperiment of toelichting bij een project poster.

Klik hier voor meer

Overzichtspresentatie Waterstof – feb 2019

Enkele ondernemers uit Ooststellingwerf zijn zich aan het oriënteren op een fossielvrije(re), energiezuinige(re) en inclusievere toekomst.
Een van de opties om te onderzoeken is een mogelijke rol van waterstof in een te bouwen Smart Transferium gebouw en in mobiliteit in de regio.
Een adviseur van de ondernemers heeft EnergyGarden gevraagd een overzicht te maken van waterstof, fysieke, technische, commerciële, wetgevings- en financiële aspecten.

Groene Waterstof Booster: Juni- December 2018

Subsidieaanvraag traject gericht op het bouwen van een innovatie-ecosysteem op het gebied van waterstof.
Opdrachtgever: Hanzehogeschool

Klik hier voor meer.

Human Capital in de Energietransitie (HUCAP) – juni-dec 2018

Hoe laten we MBO, HBO en WO energieonderwijs beter aansluiten op de behoeften van het-innovatief- MBK.
Opdrachtgever: New Energy Coalition

Klik hier voor meer.

9 december 20199 december 2019

Waterstofstraatje op EnTranCe

Op EnTranCe, de energieproeftuin op het Zerniketerrein in Groningen, worden verschillende cabines voorzien van aansluitingen en veiligheidsaanpassingen om experimenten met waterstof te kunnen doen. Onderdeel van het project de Groene Waterstof Booster is een testomgeving voor dit soort experimenten op te bouwen. Voor experimeneten van productie via electrolysers tot testen van eindgebruikerstoepassingen.

Deze vier cabines op rij vormen straks een waterstofstraat. De twee witte containers zijn al in gebruik, de twee blauwe worden nu klaargemaakt.

Alleen het straatnaambordje is nog niet ingepland. Bij deze toegevoegd.

De fundering van de stelconplaten rechts op de foto is al eerder verstevigd. Dit zal de aan- en afvoerroute worden van tubetrailers met waterstof.

19 november 201919 november 2019

In gesprek over waterstof met provincie Friesland

H2-clinic

Op 18 november was EnergyGarden aanwezig bij de provincie Friesland voor een interactieve middag over waterstof. We begonnen met onze H2-clinic voor een geinteresseerde groep medewerkers van de provincie, voornamelijk uit de duurzaamheidshoek, maar ook enkele collega’s van andere afdelingen. Na een korte presentatie van Lucas en mijzelf, volgde ’the fun part’… het zelf waterstof maken. Onze contacpersoon bij de provincie Jan Jaap Dicke, had geregeld dat we de (reusachtige) commissiezaal in het provinciehuis konden gebruiken. Mooi was dat hier een serie lage tafels klaarstond waarop we de vier experimenteersets neer konden zetten.
Ook nu weer volop enthousiame om zelf iets te doen, te maken. Hands on. Dat werkt prima in zulke kleine groepen, iedereen doet mee.

Sjef, Gerwin en David op weg naar waterstof maken

Verdiepende sessie

Het tweede deel van de middag hadden we een waardevolle discussie aan de hand van 4 thema’s.

Waterstof en industrie
Waterstof en gebouwde omgeving
Waterstof en mobiliteit
Waterstof en opslag.We verkenden de mogelijkheden en initiatieven die al lopen of gepland zijn buiten de provincie, en ook waar aanknopingspunten zitten voor Fryslan zelf.
Duidelijk werd dat waterstof geen one size fits all of wondermiddel is. Wel kan het in bepaalde delen van het energiesysteem een bijdrage leveren.

8 november 20198 november 2019

Conferentie Egatec2019: jonge onderzoekers

Op 7 en 8 november vond EGATEC2019 plaats op EnTranCe, het energieproeflab in Groningen.Egatec is een tweejaarlijkse conferentie over gas technologie en technieken. Georganiseerd door Marcogaz, Gerg en -dit jaar- EnTranCe. Ruim 100 deelnemers uit verschillende Europese landen. Veel informatie, presentaties en forum gesprekken. Over projecten in Groningen en in Japan. Over gastoepassingen, energiesystemen van de toekomst, nieuwe technieken en opslag. Over bedreigingen en kansen.

Ook deze keer een competitie voor jonge onderzoekers. De acht finalisten, 5 promovendi, 2 master studenten en 1 bachelorstudent, mochten hun onderwerpen pitchen tijdens de conferentie. Bij de lunch gelegenheid om bij de posters van de jonge onderzoekers te gaan kijken en extra vragen te stellen. ’s Avonds bij het walking conference diner (het diner komt naar je toe) werden de prijzen voor beste pitch, posterpresentatie en onderzoek uitgereikt.

1e prijs, Martin Kientz: hernieuwbare methaanproduktie door katalytische CO2-reductie aan ijzerelectroden door middel van zonlicht

Conference diner in het Groninger Museum, met kans om twee lopende tentoonstellingen te bezoeken, van Daan Roosegaarde en Alessandro Mendini (ontwerper van het Museum).

Ook voor grote mensen leuk om met licht te spelen…

23 oktober 201927 oktober 2019

In gesprek met: Summit Engineering

Op een mooie frisse herfstmorgen op de fiets naar vliegveld Eelde. In het oude gebouw van de rijksluchtvaartschool zitten nu (startende) bedrijven. Een deel van die bedrijven heeft te maken hebben met luchtvaart en in het bijzonder drones (Dronehub), maar er zijn ook andere bedrijven zoals Summit Engineering.

Robbert van der Pluijm en Arjan Hartemink hebben dit bedrijf in 2019 opgericht. Samen met Alesandro, die een afstudeeropdracht uitvoert, zijn ze ingetrokken in een ruime kamer (gedeeld met HyEnergy) in het bedrijfsverzamelgebouw.

De missie van Summit Engineering is simpel: Samen op weg naar nul.
Bijdragen aan het verminderen van CO₂-emissies en stappen zetten richting een CO₂-neutrale wereld.

Arjan en Robbert helpen bedrijven en overheden met duurzame energie-projecen en energiemanagement.
Robbert: ” We beginnen ons verhaal altijd met het belang van besparen, wat je niet gebruikt hoef je ook niet te verduurzamen”. Daarna komt pas: efficienter energiegebruik, inzet van hernieuwbare energie en tot slot CO2-compensatie.
“We komen erachter dat besparen niet sexy gevonden wordt. Iedereen praat graag over mooie nieuwe projecten met hernieuwbare energie of waterstof, maar die eerste belangrijke stap -besparen- wordt liever overgeslagen.”

Recente activiteiten
– projectmanagement en advies (snellaad) waterstoftankstations (Hydrogen refueling stations),
– het ontwikkelen van een geintegreerd energy management model voor Veendam (‘waterstof Compagnie’)
– een juridische check op het Energie management systeem van Airport Eelde (de buurman).
– bijdragen aan een ‘cluster project’ gericht op het realiseren van een wagenpark van 250 bedrijfswagens (busjes en vrachtwagens) op waterstof, inclusief de laad-infrastructuur en de waterstof productie.
Voor 1 bedrijf is dit wellicht te grootschalig, maar door met veel partijen samen -en parallel- te werken kunnen de schaalvoordelen toch bereikt worden. Ik was onder de indruk van de aanpak en het grote aantal bedrijven en organisaties (ook overheden) dat hier al in samenwerkt. Wat een mooi voorbeeld van ketenaanpak. Niet afwachten, gewoon doen.

“Er is veel aandacht voor waterstof, zegt Arjan, we blijven benadrukken dat waterstof geen wondermiddel is, en dat waterstof in bijzondere gevallen een rol kan spelen: als je veel energie ‘over’ hebt bijvoorbeeld.”

Met de afspraak contact te blijven houden sluiten we een levendig gesprek af.

11 oktober 201911 oktober 2019

10-10-19

Dag van de duurzaamheid, 10 oktober. Op uitnodiging van Dorinda Hijszeler, beleidsadviseur duurzaamheid van de gemeente Tynaarlo, was ik aanwezig op het duurzaamheids event dat de gemeente had georganiseerd.
Op het ‘marktplein’ stonden verschillende standjes, van lokale energie en duurzaamheidsinitiatieven zoals Operatie steenbreek, energiecooperaties en energieloket. Zelf bemensde ik het standje ‘Waterstof’ .

Wat was dat leuk! Erg veel interesse en aanloop van de bewoners van Tynaarlo. Veel belangstelling voor in waterstof. Zichtbaar maken wat waterstof is, hoe je het maakt, en hoe je het weer kunt gebruiken. Verschillende mensen waren geinteresseerd in de mogelijkheid hun eigen huis energie-autonoom te maken met zonnepanelen en waterstof als opslag.

Technisch kan het, was steevast mijn antwoord. Tenminste voor de dag-nacht opslag. Seizoensopslag is een brug te ver op huishoudschaal. En je hebt ook (nog) een hele dikke portemonnaie nodig.

En ook nog een paar bekenden tegengekomen, waaronder Rolf Akker.