Auteur: TinekevdMeij

Waarom
Windturbines worden steeds groter, zwaarder en krachtiger. Mooi voor de hoeveelheid opgewekte energie, maar steeds lastiger voor het transport van de materialen en de installatie. In een Europees project ECOSWING werkt een consortium van partijen aan de eerste supergeleidende windturbine aandrijving ter wereld. Veel lichter en compacter en -is de bedoeling- veel goedkoper.

Wie
9 partners uit 5 landen vormen het consortium. Een project waarbij alle onderdelen van de keten vertegenwoordigd zijn: met de eindgebruiker (in de lead), een ingenieursburo met ervaring in supergeleiding, een universiteit , een certificeerder en een testfaciliteit.

Wat
Het 4 jarige project Ecoswing wordt Europees gefinancieerd vanuit Horizon 2020. Doel is het demonstreren van de eerste supergeleidende windturbine-aandrijving, low cost en lichtgewicht.

Elementen uit het ambitieuze project

• ontwerpen, ontwikkelen en bouwen van een supergeleidende windturbine aandrijving
• testen van de aandrijving in een bestaande, moderne windmolen
• duurproef van minstens 12 maanden
• aantonen dat de kosten van de supergeleidende aandrijving in kosten kan concurreren met de huidige aandrijvingen mbv magneten

In het Atrium van het Energy Academy Gebouw in Groningen hield prof. Andre Faaij zijn afscheids ‘college’. Voor 150 geinteresseerden en een groot aantal studenten. In hoog tempo liet Andre allerlei kanten van de Energy transitie zien in zijn presentatie Changing Perspectives of the Energy Transition.

Vanaf 2013 bezitten wij 5 winddelen. Via de Windcentrale hebben we samen een windmolen. Die van ons heet De Jonge Held, de tweede molen van de windcentrale, na De Grote Geert. INmiddels heeft de windcentrale 10 molens en 15000 huishoudens die meedoen. Een 11e windmolen is op komst, je kunt je nog inschrijven.

Tot nu toe hebben we 13 MWh aan eigen groene stroom opgewekt. Een absoluut top wind jaar was 2015. 2017 was een slecht windjaar. Het jaar is nog niet om, maar ziet er naar uit dat ook dit jaar een matig wind  jaar wordt.
Aan de andere kant was het tot voor kort warm, zodat we weinig energie nodig hadden.

Ter gelegenheid van de dag van de windmolen maakt de windcentrale een filmpje van de windmolens. Hier kun je het bekijken.

Afgelopen week was ik op een door de provincie Groningen georganiseerde conferentie over de inpassing van zon in de provincie. De provincie heeft weliswaar een omgevingsvisie voor de periode 2016-2020, maar constateert dat op het gebied van zonneparken niew beleid gewenst is. Zo bracht ze in februari 2018 de handreiking ‘lokatiekeuze en ontwerp zonneparken’ uit en organiseert nu deze conferentie. Als onderdeel van de evaluatie van het huidige zonbeleid.

Op de conferentie waren een kleine 100 man (m/v) van overheden, energiecooperaties, netbeheerders, projectontwikkelaars en ‘overig’ aanwezig.  In drie groepen, langs drie workshops. Participatie, Ecologie en Netinpassing. En met verschillende focus: 1e rond op problemen, 2e ronde op oplossingen en derde ronde op de verschillende rollen.

Meeste vuurwerk in de workshop netinpassing, gefaciliteerd door Marc Jager. Stevige discussie tussen de netbeheerder. Namens Enexis was Henk Schimmel aanwezig, die liet zien hoe snel de prognoses van de benodigde netcapaciteit om nieuwe parken aan te sluiten verandert. Grootste onduidelijkheid is dat voor wind-op-land een structuurvisie was met zoekrichtingen waar windparken kunnen komen. Voor zon bestaat zoiets (nog) niet, lastig voor netbeheerder om daarop te anticiperen. En als aanvraag definitief komt duurt het 5-7 jaar voordat een eventuele netverzwaring ook aangelegd is. De regionale energie strategieën (RES) moeten hier een antwoord op gaan geven.

In de workshop Ecologie, gefaciliteerd en ingeleid door onderzoeker Raymond Klaassen van de Rijksuniversiteit Groningen, werd vooral naar de effecten van de bouw van zonneweiden op de akkervogelstand gekeken. Meer en breder onderzoek, naar biodiversiteit in het algemeen (planten, insecten) en kwaliteit van de bodem is zeker nodig. Verrassende uitkomst uit het onderzoek van Raymond was voor mij dat er zeker ook goed nieuws is. In gebieden met een lage biodiversiteit kan de aanleg van een zonneweide soms juist zorgen voor een verhoging van de biodiversiteit.  Belangrijk daarbij is hoe en hoe dicht op elkaar de rijen panelen worden gezet. En mengen met begrazing kan juist nadelig zijn voor de bodem, tenzij het zeer extensieve begrazing is.

Op zoek naar wat gegevens over duurzame energie en Nederland, stuitte ik op de website van de Klimaatmonitor. Met een schat aan informatie over hernieuwbare energie.
Heel makkelijk om via een overzichtelijk dashboard detailinformatie te voorschijn te toveren over je eigen dorp of stad. Of om vergelijkingen te maken tussen dorp en gemiddelde van provincie. Veel grafiekjes, gegevens van een heleboel jaar achter elkaar, zodat je mooi trends kunt zien.

In de vergelijking van Haren met Groningen, loopt Haren – dat zichzelf de Groene Parel van het Noorden noemt- helaas nog wat achter met het percentage hernieuwbare energie. Het zijn getallen van 2016, dus er kan afgelopen twee jaar wat bij gekomen zijn…. Of nog niet alle informatie is opgestuurd.

In ieder geval een website met veel informatie en een bron van kennis. Om ook eens met eigen gemeentebestuur over in gesprek te gaan.

Tijdens het Wind Meets Gas Symposium sprak ik met Arnold Groot, general manager bij Circular Energy. Het idee van Circular Energy is simpel: neem een gasveld in de buurt van een grootschalig windpark op zee. Zet op het productieplatform van het gasveld een installatie neer waar electriciteit uit aardgas produceert, als het niet waait. Dit kan heel snel, in een kwartier is de gasproductie op en af te regelen. Het is schone stroom, in die zin dat de CO2 niet vrij komt in de atmosfeer. Naar analogie met waterstof: blauwe stroom.

Wat is dan het verschil met gewoon een centrale op land op en af te regelen? Daar komt het circulaire deel van Circular Energy naar voren. Tijdens de productie van de electriciteit komt CO2 vrij, en deze CO2 wordt per omgaande weer in hetzelfde gasveld geinjecteerd. Een kwestie van twee putten slaan: 1 om aardgas naar boven te krijgen, 1 om CO2 naar beneden te pompen. Door goed naar de geologie van het gasveld te kijken, weet Circular Energy hoe en waar ze de twee putten moeten slaan. Uiteindelijk is het aardgas van het veld geproduceerd en is er -precies hetzelfde volume- aan CO2 ingestopt.
Dan is het een kwestie van de put na gebruik goed afsluiten.

Het platform met de elektriciteitscentrale kan vervolgens naar een volgend gasveld gesleept worden.

Nog een vraag: hoe komt de elektriciteit aan land? Daar komt de keuze vandaag om een gasveld te ontwikkelen dat vlak bij een groot windpark op zee ligt. Die heeft al een kabel (of leiding) naar het vaste land lopen, die tijdens windstille periodes nauwelijks gebruikt wordt, een beetje de daluren van het energietransport. En in die periodes gaat de drijvende energiecentrale van Circular Energy juist produceren.

Ik vind het een mooi plan. Een ketenbenadering. En een manier om zeker voor enkele decennia, de variable productie van hernieuwbare energie te helpen balanceren. Circular Energy is nu op zoek naar investeerders. Gaat om een fors bedrag van 300 miljoen. Circular Energy is in september dit jaar gestart met een eerste aandelenuitgifte van 5 miljoen om het gasveld te kopen en het ontwerp af te maken. De rest (295 miljoen) is nodig om de installatie te bouwen, de putten te boren en de kabel te leggen.

Arnold noemde zijn startup bedrijf een ‘grijze start-up’, als geuzennaam. Grijs in de zin van experts met veel ervaring in de energie energie. Het bedrijf bestaat momenteel uit 8 medewerkers, veelal met veel ervaring bij Shell.

Twee dagen, 3 kerken , 70 sprekers en 300 energiemensen. Donderdag 18 en vrijdag 19 oktober werd in de Martinikerk in Groningen het Wind meets gas symposium gehouden. Met als speciaal thema: waterstof in de Benelux.Een flink aantal mensen van het Beneluxparlement (Ja, dat bestaat!), sprekers uit de wetenschappelijke hoek, bedrijfsleven en overheden. Veel over wind, en dan voornamelijk grootschalige wind op zee. Veel over het al dan niet omzetten van de groene stroom uit wind in groen waterstof. En een serie imposante aankondigingen van nieuwe projecten en initiatieven op het gebied van energietransitie.

Alle aanwezigen waren het er over eens dat snel actie vereist is, en ook dat de transitie naar een koolstofneutraal energiesysteem heel veel geld gaat kosten.    Wie wat gaat betalen, wat de wetgeving gaat worden, of blauwe waterstof een goede tussenweg is op weg naar groene waterstof. Daar waren de meningen over verdeeld.

Veelvuldig werd een beroep gedaan op de overheid om vooral snel duidelijkheid te geven en keuzes te maken op het gebied van de toekomst van het energiesysteem.

Zo’n symposium is altijd een prima gelegenheid om te netwerken en  om ‘announcements’ te doen. De meest spectaculaire was de gezamenlijke afspraak van Engie en NV Nederlandse Gasunie om een hele ‘utility-scale’ waterstofketen op te bouwen in Noord Nederland. Stap voor stap, tot 100 MW.

** Toelichting 3 kerken: symposium in Martinikerk, een van de parallel sessie in de Lutherse kerk, en diner in de der AA kerk.

En buiten een paar waterstofvoertuigen van gemeente Groningen, omgebouwd door Holthausen.