Projecten en Opdrachten – Pagina 3

10 februari 202110 februari 2021

H3- demonstrator: Warmte in Woningen met Waterstof

In de eerste helft van 2021 ga ik me bezighouden met het uitbreiden van de testfaciliteiten voor waterstofketels op EnTranCe. In de zomer van 2020 zijn er al duurproeven gedaan met waterstofketels die door Bekaert zijn ontwikkeld in het kader van het project Waterstofwijk Hoogeveen.
Zie Alles is geregeld, van het aanvoeren en opslaan van waterstof tor aan de veiligheidsmaatregelen en de ervaring van de medewerkers en betrokkenen met het werken met waterstof. Dat smaakt naar meer.

TESTEN

Inmiddels hebben we met vier partijen contact die een toestel willen testen, beschikbaar stellen voor onderzoek door docent/onderzoekers en studenten, of willen demonstreren. Dat kan in dezelfde testcontainers, en binnenkort ook in het HEAT House (rendementsmetingen).

DEMONSTREREN

De komende maanden gaan we aan de gang om de ‘H3-demonstrator‘ ook open te stellen voor bezoekers en geïnteresseerden.
Welk soort apparaten kunnen een plekje krijgen in de H3-demonstrator? Alle toestellen die warmte produceren, waarbij waterstof gebruikt wordt (100% of bijgemengd met aardgas) en die bedoeld zijn voor woningen.
Warmte voor Woningen met Waterstof. Of in het Engels: Heating of Houses with Hydrogen (vandaar H3)

LEREN

De derde invalshoek is het leren: werkende opstellingen, waar studenten kennis kunnen maken met toestellen op waterstof. Met Energycollege zijn we in gesprek om te verkennen in hoeverre de testopstellingen gebruikt kunnen worden als invulling voor een praktijkonderdeel van de waterstofopleidingen (Gas 2.0, MBO).

En bij leren hoort ook kennisdelen voor brede doelgroepen. Het is de bedoeling zoveel mogelijk kennis beschikbaar te stellen aan alle geïnteresseerden. Via de website van het project de Groene Waterstof Booster of via de Kennisbank – EnTranCe of … (dat gaan we nog bedenken)

Interesse? MEER WETEN?

Gebruik het contactformulier van de Groene Waterstof Booster en neem het woord H3-demonstrator in het opmerkingen veld op.

29 januari 2021

In gesprek met Ditio: waterstofcollege’s

Uit een toevallig linkedin bericht kan zo maar een interessante opdracht komen! Rond de zomer vorig jaar kwam ik in contact met Monique, werkzaam bij Ditio in Rijswijk.

Ditio is bezig met haar plan voor de toekomst en wat de de energietransitie in het algemeen en waterstof in het bijzonder kan betekenen voor de diensten die Ditio aanbiedt. En wat dit kan betekenen voor de ontwikkeling of opleiding van de medewerkers.

Het contact met Monique leidde tot een paar on-line colleges, met 12-13 medewerkers van Ditio, op 14 en 28 januari: in de vorm van presentaties en een opdracht in groepen.

Elementen uit de presentaties:

achtergrond techniek en fysieke kant (wat is waterstof, hoe maak je het)
voorbeelden van lopende of geplande projecten
een selectie uit de niet aflatende stroom nieuw rapporten over waterstof,
een globale politieke en beleidsomgeving.

Overzicht van de teams voor het groepswerk

De bijeenkomsten waren van 4 tot 6 in de middag, waarbij de tweede een beetje uitliep. Deze tweede bijeenkomst gebruikten we voor een belangrijk deel aan bespreken van het groepswerk. In twee of drietallen hadden de collega’s zich in enkele actuele waterstofprojecten/programma’s verdiept, met het oog op huidige en toekomstige inzet van Ditiosi in dit soort nieuwe energie projecten.

Teamsbijeenkomst, halverwege even korte pauze…

Veel vragen, veel betrokkenheid.
Monique. Rick, Sandra, Thomas, Wilco, Carlijn, Henk, Bob, Diederik, Franklin, Gerben, KAz, Marcel en Daryaa, dank voor jullie bijdrage en enthousiasme.

30 december 202030 december 2022

2020 – thuiswerken en lockdowns

2020

Het jaar 2020 ging de geschiedenis in als het eerste ‘Corona’ jaar. Met lockdowns en een overwacht snelle overschakeling naar massaal thuiswerken. Teams, Zoom en een overvloed aan webinars waren het gevolg. Voor EnergyGardenNL was het effect op een deel van de werkzaamheden beperkt, vanuit huis werken was al de norm. Wel vielen de mogelijkheden voor uitvoering van H2-clinics en het geven van live presentaties/college’s terug naar vrijwel nul.

MASTERCLASSES WATERSTOF VOOR STUDENTEN ENERGIE-Masters
DEcember 2020

Voor internationale studenten van de drie internationale energie- master studies van de Hanzehogeschool gaf ik in december twee masterclasses: 2 uur presentatie – vraag-antwoord en in het laatste uur maakten de studenten zelf waterstof. Met kleine groepen en aandacht voor afstand konden we deze masterclasses live doen op EnTranCe. Daarmee was het praktijkdeel (zelf waterstof maken) mogelijk.

Lees hier meer.

Coordinatie en schrijven publiek rapport WaterstofWijk Hoogeveen – jan 2020 – SEPTEMBER 2020

Een consortium van 22 partijen voortgekomen uit het Hydrogreenn netwerk (waterstof geïnteresseerde organisaties) heeft de in 2018/2019 gewerkt aan het maken van een blauwdruk, een ontwerp voor een waterstof wijk in Hoogeveen. Mijn opdracht bestond uit het coördineren en schrijven van het publieke rapport.

Klik hier voor meer.

Groene Waterstof Booster – sept 2019-juli 2020

Met heel veel plezier gewerkt in het team van de Hanzehogeschool aan het project de Groene WaterstofBooster. Vanaf juni 2018 betrokken bij de voorbereidingen van de subsidie aanvraag bij SNN. Vanaf september 2019 -door Hanzehogeschool- bij het project betrokken om de projectorganisatie op te starten. Het leuke van kunnen bijdragen in de vroege fase van een project is dat alles nog bedacht, gemaakt of georganiseerd moet worden. In alle ‘werkpakketten’ van het project. Dat past goed bij een proeftuinomgeving als EnTranCe en een open innovatieproject als Groene WaterstofBooster.
Zie www.groenewaterstofbooster.nl. In september 2020 stopte het contract met EnergyGardenNL.
Klik hier voor meer

Pilot H2-CLINIc @ HOME – VANAF mei 2020

Naast een waterstof clinic van 1 uur bij bedrijven, nu ook een @ at home versie. Net voor de zomer 2020 de eerste pilot gedaan. En een filmpje gemaakt.

Klik hier voor meer.

6 december 202015 december 2020

Masterclass Waterstof voor Internationale Masterstudenten

Bij de Hanzehogeschool kun je drie verschillende energie masterstudies doen: EMRE: European Master in Renewable Energy; SESYM: European Master in Sustainable Energy System Management en E4S: Energy for Society.
EMRE is vooral gericht op technologieën en techniek. SeSym is half technologie, half businesscases/ economische aspecten. En E4S is een combinatie van een beetje techniek, business kant, maar ook de maatschappelijke kant van energietransitie. Leuke van deze masters is dat het een mix van studenten is die uit heel veel verschillende landen afkomstig zijn. En regelmatig al een aantal jaren werkervaring hebben.

1e masterclass waterstof 4 december 2020 op EnTranCe

De huidige groep is in september begonnen, en studeert grotendeels on line. De meeste studenten zijn wel naar Groningen gekomen en studeren vanaf hun kamer. Een studente uit Taiwan gaf aan dat ze ook met Kerst niet naar huis kon, weliswaar twee weken vrij en vrijwel geen corona op het eiland; maar komende uit Nederland moet ze in Taiwan 2 weken verplicht in quarantaine. Da’s niet de moeite waard. Om een beetje afleiding te bieden en een keer elkaar live te ontmoeten heeft de Hanzehogeschool mij gevraagd een Masterclass Waterstof te geven. Had ik al eerder voor de vorige lichting SeSym studenten gedaan. Nu dus studenten van alle drie masters door elkaar.

Op 4 december was de eerste masterclass, op 11 december de 2e. Met alle tafeltjes op Corona afstand, en maximum van 14 studenten (grootste lesruimte die op EnTranCe beschikbaar is). Studenten uit Taiwan, Griekenland, Nederland, Ierland, Duitsland, India en en Mexico. Geen examen, gewoon voor de leuk. Ontspannen interactieve sessie, met als uitsmijter het zelf waterstof maken. Bij eerdere masterclasses en h2-clinics liet ik dat in groepjes van 4 of 2 personen per experiment doen. Nu ieder apart. Collega Annet Jantien (4 dec) en Bart (11 dec) waren er ook bij, deels om zelf mijn verhaal een keer te horen, en deels om bij te springen bij het praktijkdeel. Dat laatste bleek nauwelijks nodig. Binnen de kortste keren werd door iedereen simultaan waterstof geproduceerd.

5 november 20206 november 2020

Online presentatie waterstofwijk – in beelden

Toepassing waterstof kan ook in bestaande bouw.

Dat was de titel van de online presentatie bijeenkomst op 5 november over het publieke rapport Waterstofwijk Hoogeveen. Geanimeerde gesprekken, onder enthousiaste gespreksleiding van Anna Gimbrère.

In beelden, onder aan de link naar het rapport.

Gespreksleiding wetenschapsjournalist Anna Gimbrère

Kees Boer (Hoogeveen) en Jan-jaap Aué (Hanzehogeschool)

2e ronde gesprek: Bastiaan Meijer, Jan Pereboom (JP-Energiesystemen), Anna Gimbrère en Joan Teerling (Bekaert)

Eddy Veenstra (Rendo) en Tjisse Stelpstra (gedeputeerde Drenthe)

Het formele deel

Na de drie ronde tafel gesprekken nog 1 x Kees Boer en Willem Hazenberg aan tafel. Willem overhandigt het rapport aan Jurgen Geelhoed van EZK. Jurgen zegt toe het niet alleen bij zijn collega’s van EZK onder de aandacht te brengen, maar ook bij BZK. Op de vraag van Anna (die in Amsterdam woont) of Jurgen ervoor kan zorgen dat zo’n bijdrage aan de warmtetransitie ook in Amsterdam wordt gerealiseerd, antwoord hij: Als het in Drenthe kan, dan kan het ook in Amsterdam. Dus vooral laten zien dat het kan.

Kadootje voor Willem

De presentatie wordt afgerond met een kadootje van het consortium voor Willem, voor zijn niet aflatende drive en enthousiasme: een kleine eik. Hiermee kan willem doorgaan met het bijdragen aan de energietransitie, door in eigen tuin CO2 te reduceren.

Anna sluit af met een dankwoord voor verschillende betrokkenen. Trots, als ze ook mijn naam noemt. Mooie afsluiting.

Het rapport vind je onder andere hier .

31 oktober 202010 februari 2021

Openbaar Rapport Waterstofwijk Hoogeveen

Het enige exemplaar in de eerste druk, september 2020!

Een consortium van 22 partijen voortgekomen uit het Hydrogreenn netwerk (waterstof geinteresseerde organisaties) heeft de in periode 2018-2020 gewerkt aan het maken van een blauwdruk, een ontwerp, voor een waterstof wijk in Hoogeveen. Tweede ‘deliverable’ is het ontwikklen van een waterstof-cv-ketel voor het verwarmen van huizen in de Waterstofwijk. Het projectteam heeft -als je alles zou printen- wel een halve meter documenten opgeleverd. Het consortium vroeg mij de (eind)redactie van het publieke rapport te doen, samen met een docent -onderzoeker van de Hanzehogeschool.

Begin september 2020 is de eindversie ingeleverd bij het consortium.
Begin oktober 2020 was de online presentatie van het rapport binnen het consortium.
Op 5 november 2020 is het publieke evenement waar het rapport openbaar word gemaakt. Het rapport is als clickable pdf beschikbaar. O.a. hier. en hier.

29 oktober 2020

Pilot training Waterstof en Veiligheid

Pilot Waterstof en Veiligheid

De kop is er af!
Op 28 oktober hebben we de pilot gedraaid van de training Waterstof en veiligheid. Een training ontwikkeld in het project de Groene Waterstof Booster met MKB bedrijven in Noord Nederland als belangrijkste doelgroep. We hadden een mooie groep bij elkaar met deelnemers – uit Drenthe, Friesland, Groningen en Overijssel – van Installatiebedrijf Aalbers installatietechniek uit Nieuw- Buinen, Koninklijke Damstra uit Driezum, Eekels Technology uit Kolham, Witteveen+Bos uit Deventer, en een docent van het Noorderpoort college in Groningen.
Een actieve groep, elke deelnemer geïnteresseerd in hoe waterstof een onderdeel kan zijn van de energietransitie en in hoe zijn of haar organisatie een bijdrage kan leveren.
We kregen vooraf al een flinke lijst aan vragen toegestuurd, en de chat tijdens de on line bijeenkomst is ook goed gebruikt.

Theorie , Cases en Praktijk

Het theorie deel en de cases werden afwisselend gepresenteerd door Ted Wildenberg van de Hanzehogeschool Groningen en Alfons Krom van NV Nederlandse Gasunie. Met vragen als: Waarom waterstof als onderdeel van de energietransitie, waarom nu, en wat is het eigenlijk. Alfons ging (een beetje) de diepte in over de natuurkundige eigenschappen en wisselwerking van waterstof met materialen, zoals in pijpleidingen. Als praktijkvoorbeelden keken we naar de waterstofleiding van Gasunie in Zeeland, de waterstof infrastructuur op EnTranCe en de experimenten met de waterstof-CV ketel (Waterstofwijk Hoogeveen) aan bod.

Het laatste half uur liet Rene van Blanken van KIWA een aantal experimenten zien met de waterstoftafel. Op de foto zie je Rene net het waterstofgevulde ballontje aansteken. Vlak daarvoor was een geel ballonetje met aardgas al aangestoken. Welke ballon knalde harder, denk je. De deelnemers aan de training weten het nu.

Feedback PILOT

Heel interessant, veel informatie, en ook nog veel vragen. Interesse in de praktische aspecten van het daadwerkelijk gaan gebruiken van waterstof.
Volgende keer: aandacht voor geluid (in demo ruimte met headset?), Ook interesse om de experimenten live te zien, met studenten.

Van ONTwikkeling Tot pilot

Vanuit het project de Groene Waterstof Booster heb we begin dit jaar de 1-daagse cursus Waterstof en Veiligheid ontwikkeld. Gepland voor begin april, en helaas toen niet door gegaan. Na de zomer konden we voorzichtig aan -rekening houdend met de geldende corona afspraken- in kleine groepen weer aan de slag. Met trainingen gepland in oktober en in november, op EnTranCe. Inschrijven via de website van de Groene Waterstof Booster.

Door verdere aanscherping van regels en dringende adviezen hebben we besloten om last minute toch de training naar een on line versie om te zetten. Dat vereist weer het nodige testen van de digitale platformen van te voren en is altijd weer spannend op de dag zelf. Als ontwikkelaar, coordinator, en moderator kijk ik terug op een prima eerste pilot.

Testsessie vanuit Apeldoorn dag van te voren

25 september 2020

Hydrogreenn 10 september 2020 – vanuit de studio

Zoals zoveel activiteiten was ook de Hydrogreenn netwerk bijeenkomst van september 2020 in een digitale vorm. Als 1 van de sprekers bij die bijeenkomst was ik al ’s morgens vroeg in de studio in Groningen.
We kregen instructies waar te zitten, waar de camera’s waren, en in welke volgorde we aan tafel konden plaatsnemen of juist weer vertrekken. WE hadden wel schermen om ons heen, waar we de sheets van een eventuele presentatie konden zien, maar hadden geen zicht op wat de ‘kijkers thuis’ op dat moment zagen.

Het programma is opgenomen, en via deze LINK kan iedereen het terugzien (en ik het voor de eerste keer zien).

De bijeenkomst werd mede georganiseerd door Engie, en hoewel we niet fysiek aanwezig konden zijn voor een bezoekje aan de Eemscentrale, voelden we ons wel een beetje te gast bij Engie, door de enorme foto’s van de centrale die om ons heen op grote doeken waren geprojecteerd. En door het filmpje vanaf de centrale opgenomen.

Willem Hazenberg, Stork, in de regiekamer

MIjlpalen van de Groene WaterstofBooster in 2020

Mijn bijdrage – als ambassadeur- ging over het project de Groene Waterstof Booster. Gast aan dezelfde tafel was net afgestudeerd masterstudent Joep van der Weijden, die een enthousiast verhaal vertelde over wat hij tijdens zijn afstuderen had gedaan in Oudeschip: windmolens en burgerinitiatieven gecombineerd. Meteen van de mini-netwerkgelegenheid gebruik gemaakt door Joep te vragen om zijn verhaal ook nog een keer te doen bij een van de college’s die ik binnenkort geef in de minor Energy Markets aan de Hanzehogeschool.
Joep is op zoek naar een baan in de nieuwe energie wereld, dus als je wat weet….

7 augustus 2020

Tekeningen vertellen het verhaal

Met mijn allereerste inkomsten als zelfstandige in september 2018 kocht ik een mooie nieuwe iPad met tekenpen. Die gebruik ik onder andere om tekeningen te maken van mijn opdrachten, zie link.

Meer en meer gebruik ik visuele weergaven nu ook als samenvatting van een idee of verslag van een bijeenkomst. Niet alleen erg leuk om te doen, maar inmiddels beginnen mensen om me heen de plaatjes te herkennen, en ook te gebruiken.

Hoe tof is dat!

Hieronder een paar voorbeelden.

Uit een presentatie over de samenhang van verschillende onderwijsactiviteiten over kennis en competenties rond waterstof.

Schetsje voor figuur in eindrapport Waterstofwijk Hoogeveen

Praatplaatje bij nadenken over een waterstof -loket bij project de Groene Waterstof Booster

Plaatje opgenomen in de flyer met uitleg van de voucherregeling voor innovatief MKB, onderdeel van project Groene Waterstof Booster

Plaatje uit presentatie van serie college’s ” Introductie in energietransitie” , onderdeel van minor Energy Markets aan de Hanzehogeschool

21 juli 202021 juli 2020

Groene Ketens – ADAPNER

De afgelopen jaren was ik betrokken bij het project ADAPNER een project van de Rijksuniversiteit Groningen en een drietal bedrijfspartners in het consortium. Zoals zo veel projecten in de hernieuwbare energie was ook dit project afhankelijk van een subsidie van NWO en de ondersteuning vanuit de consortium partners. Daardoor was het mogelijk om 2 promovendi en 2 dozijn afstudeerders aan het werk te hebben. En nu is het project klaar, en daarmee ook mijn bijdrage aan dit boeiende project.

Zoals vaker gebeurt, verandert de wereld tijdens de looptijd van een meerjarig project. We begonnen met biogas op boerderijschaal, en de laatste jaren kwam er steeds meer waterstof om de hoek kijken. Het werd steeds zichtbaarder wat de effecten van het maken van biogas (door vergisting van mest) heeft op de bodemgesteldheid van het boerenland. Mooi om energie uit biomassa te maken, maar als je niet uitkijkt verstoor je daarmee de nutrienten kringloop (stikstof, koolstof) in de bodem. In de laatste maanden van het project ontwikkelden we een serious game die de complexiteit van de onderzoeksvragen laat zien: het Adapner Biogas game. Bedoeling was om dit spel op het geplande eindsymposium te spelen. Maar daar kwam Corona tussen. We zijn nog wel van plan om in het najaar -indien mogelijk – aan te sluiten met een andere groen gas of biogas evenement, om daar het spel te spelen.

In het boekwerkje ‘Groene Ketens’ hebben we de belangrijkste van het project opgenomen. Het is HIER te downloaden.
En het Biogas Game kun je downloaden op de website van WeGo. Kleine waarschuwing: het is echt complexe materie. Het maken van het spel heeft ons geholpen de samenhang tussen verschillende ketens te zien.