(W)IJsland, hoe IJsland aardwarmte omarmt
Dit was de titel van de BarnTalk die op 3 april in de EnergyBarn – EnTrance, Groningen werd georganiseerd. In de serie Barntalks wordt steeds een thema dat raakt aan energietransitie en duurzaamheid gebruikt als aanknopingspunt voor verdere vregen en gesprek.
Spreker was Hans Erdmann die begint met:
Ik heb geen verstand van energie. Ik drijf op positieve energie.
Hij verontschuldigt zich bij voorbaat dat hij van het voorgenomen onderwerp afwijkt. Er is zo veel wat hem boeit, dat hij regelmatig zijwegen inslaat. Voor een korte samenvatting zie tekst in blauw bijna onderaan dit blog.
De presentatie van vandaag heeft Hans eerder gegeven op een reis naar IJsland in januari 2019, met een groep ondernemers mee met de Hansa Green Tour – wintereditie. Hij noemt het een schoolreis naar IJsland. En vertelt dat hij zeer onder de indruk is geraakt van wat de IJslanders op het gebied van aardwarmte/ geothermie voor elkaar brengen. Niet alleen vanuit (grote) bedrijven, maar met inzet van de hele bevolking.
Hans vertelt dat het (op termijn) stoppen met fossiele energie kan werken als een ’triggerpoint’voor verandering. Als je op het juiste moment de juiste mensen bij elkaar brengt.
Hans vertelt over een Ted-talk die diepe indruk op hem gemaakt heeft, van Braziliaans fotograaf Sebastian Salgado. Zoek een rustig moment en beleef de Tedtalk, adviseert Hans.
We kunnen over energie praten van vanuit techniek, zegt Hans, maar ik doe dat vanuit de mensen.
Geboren in tuindorp Lansink, in Hengelo, een woonomgeving ontworpen in opdracht van de familie Stork, voor families van de arbeiders. Speciaal gebouwd met doel om een prettige woonomgeving voor mensen te vormen. Een fijne omgeving om op te groeien. En we konden het toen al, roept Hans uit, waarom bouwen we nu dan zulke uitzichtloze woonblokken en vinexwijken vol eenzame mensen.
Het afstudeerproject van bouwkundestudenten Hans en Freek liet ook de bewoners mee bouwen: kinderen van een school in de Jordaan, ‘bouwden’ de het buurthuis/opvangplek zoals ze die graag zouden willen in hun wijk. Het afstudeerproject bracht zoveel positieve publiciteit met zich mee en won een flinke geldprjis. Hans en zijn mede student schonken dit aan de wijk, waardoor het huis ook daadwerkelijk werd gebouwd. Dat was in 1984, en begin van een architectenbureau waar Hans en Freek nog steeds in samenwerken.
Een term die Hans herhaaldelijk noemt tijdens zijn verhaal is co-dromen, co-dreaming. Niet laten belemmeren door geld of wat dan ook, droom , alsof er genoeg geld is voor alles wat je maar wilt.
Een inzichtelijk plaatje van Hans, dat ik niet snel zal vergeten, laat in een simpele schets het verschil zien tussen vanuit je comfortzone stuk doorwerken om van versie 1.0 naar versie 2.0 te komen. Met veel gesprekken, plannen, aanpassingen, stukje terug, nog meer praten. Kost enorm veel energie van betrokkenen. Hans en zijn collega’s doen dat anders. Ze gaan praten met individuele mensen/betrokkenen bij een opdracht en vragen naar hun dromen over het resultaat. En door het individueel ophalen van al die gedroomde verhalen, is de overtuiging van Hans, kom je tot een optimaal concept.
Niet plenair bespreken aan een’tafel’of in een ‘brainstorm’sessie, maar individueel gaan praten…
Toen daar in de aansluitende discussie nog een vraag over kwam, gaf Hans aan in plaats van over een brainstorm (heel veel geeltjes en dan onduidelijk wat er mee te doen), liever werkte met een ‘brein-briesje’. Bij deze genomineerd voor het woord van de maand: breinbriesje.
Klanten van zijn bureau zijn vaak familiebedrijven. Hans noemt Sligro, met als mooie ontwikkeling een inspiratielab (net weer anders dan een innovatielab).
Of de twee broers, die durven te dromen op een goede manier, en een vrijwel volledig autonome orchideeenkwekerij hebben gerealiseerd. Of de ‘zeeboer’, een man die landbouw onder water ontwikkled. Zeewier velden tussen de pilaren van windmolens op zee. Een win-win-win-win: meer zuurstof in watre, CO2 opnam uit atmosfeer, grondstogf voor allerlei producten, schuilplaats voor zee-leven.
Al drie kwart in de lezing, en IJsland was nog nauwelijks langsgekomen. Kort verwezen naar de mensen die geothermie massaal hadden omarmd, maar geen inhoud, geen techniek.
De voor de hand liggende eerste vraag na de presentatie was dan ook: wat leer je van IJsland en geothermie, dat was titel van deze barntalk…
Hans gaat er bij zitten en geeft een minisamenvatting:
Maak gebruik van kadootjes van de natuur (in IJsland is dat aardwarmte). Doe dat op een ontspannen, positieve manier . Met een vorm van leren, die steeds voortbouwt op wat je al hebt al weet, al kunt. Mooi op IJsland is het cascademodel: het hete water dat wordt opgepompt gaat eerst naar de grote industrie, dan als het iets afgekoeld is naar woningen voor verwarming, dan naar zwembaden (ook fijn voor de toeristen) en als het water nog net iets warmte in zich heeft gaat het voor een deel naar lokaties waar zeewier geteeld word. Het iets warmere water bevordert de groei. Het is duidelijk dat Hans mateloos geïnspireerd is door de manier waarop de IJslanders dat met zijn allen voor elkaar krijgen, waardoor de ontwikkeling niet alleen het domein van adviesbureaus is.
En dan weer terug naar Nederland. Nederland is goed in water. Weet veel van ondergrond door olie en gaswinning. Maak gebruik van de mogelijkheden van water in ondergrond, warm koud. Gedroomd resultaat: NL omarmt water, zoals IJsland geothermie omarmt. Met zijn allen.
Wat bij mij blijft hangen is het plaatje, co-dreaming. Met wel een heleboel vragen. Hoe creeer je een setting waar co-dreaming mogelijk is (inspiratie lab), hoe zet je de droom om in resultaat. Zoals Hans het vertelde gaat het vanzelf.
Ik vraag Hans in hoeverre ik -vanuit EnergyGarden- een keer mee kan lopen met zo’ n traject. Tuurlijk kan dat. We wisselen contactgegevens uit voor een vervolg.