Projecten en Opdrachten – Pagina 2

19 mei 202230 december 2022

Seminar Organisatie van Energie Innovatie 20 mei

Begonnen als het idee voor een Gasunie Research Reunie met als aanleiding dat het gebouw aan de ~Energieweg 17 in Groningen- waar Gasunie Research (en haar opvolgers) vanaf 1968 onderzoek aan aardgas, gastoepassingen, kwaliteit en nog veel meer heeft gedaan. Corona gooide het reunie-idee in de war. Zomer 2021 kwam Wim van Gemert met de suggestie het idee weer nieuw leven in te blazen. We zochten en vonden ‘partners-in crime’ in Johan Knijp, Pierre Bartholomeus, Jan Hendrik Annema en Marcel Koenis.

De lokatie voor een reunie werd veranderd : de toekomst, de energietransitie-naar-duurzaam, gerepresenteerd door de EnergyBarn op EnTranCe, in plaats van het verleden, de energietransitie naar aardgas aan de Energieweg.

En nog veel meer mensen hielpen mee het seminar een succes te maken: Teun, Marloes, Joline, Niels, Jens en natuurlijk Margreet. Dank!

Animatie: rode paprika animatie

En de reunie werd een seminar, op 20 mei, met mensen vanuit veel verschillende organisatie en achtergronden. Rond een thema: we hebben mooie voorbeelden van wat energie innovatie uit de afgelopen 50 jaar bij Gasunie Research ons -als Nederland- heeft gebracht; wat kunnen we leren van toen, en hoe vertalen we dat naar de manier waarom we tegenwoordig energie innovatie organiseren (of zouden kunnen organiseren). En welke rol heeft/wil de generatie van de toekomst daarin.

Discussie, interactie, sokken.
Sokken? Ja, sokken. Bekijk de aftermovie hier.

Er was zelfs een website : www.grp2022.nl. Zie hier. Grp staat voor Grote Rode Paprika, symbool voor succesvolle aardgastransitie waarbij de ontwikkeling van WKK de tuinbouwsector in Nederland tot grote hoogte opstuwde.

Reunie-idee dan helemaal verlaten? Nee! gewoon een dag later, ook in de EnergyBarn, met bijna 140 oud GU research medewerkers.

14 april 202214 april 2022

Een niet alledaagse combinatie

vier branches, één bijeenkomst

Op donderdagmiddag 14 april troffen ruim 20 mensen uit totaal verschillende organisaties elkaar in Groningen. Een workshop vanuit project de Groene Waterstof Booster.

Deelnemers uit vier heel verschillende branches met als overeenkomst: alle bedrijven gebruiken (veel) aardgas in hun huidige bedrijfsproces om hoge of middelhoge temperaturen te bereiken. Bij verduurzaming van de bedrijfsprocessen kan waterstof wellicht een rol spelen.

Korte presentaties, rondleiding en open gesprek.

Doel van de bijeenkomst was kennisdelen en van elkaar leren. Tegelijk aandacht voor het project Groene Waterstof Booster en de voucherregeling voor MKBers in dat project. En de mogelijkheid om een aantal experimenten bij DNV te zien. Een aardgasvlam, een mengvlam en een 100% waterstof vlam.

En zo weet ik nu ook wat een gesmoorde rietvorst is.
Dat voor een bakkersoven gestookt op waterstof het H2-verbrandingsproduct (=water) goed is voor de productie van koekjes en zacht brood.
Dat koffie branden voor meer dan een paar kilo bonen tegelijk niet elektrisch lukt (niet snel genoeg instelbaar)
En dat in de crematorium branche-breed een actieve belangstelling is naar de waterstofmogelijkheden, naast elektrificatie opties.

aardgasvlam (filmpje)

waterstofvlam (filmpje)

Met dank aan gastheren Johan Knijp en Berthil Slim van DNV, en toelichting van collega’s Remco en Harry bij de rondleiding.

8 maart 2022

Groene Waterstof Booster – Configurator Holthausen opgeleverd

Groene Waterstof Booster Voucher

Vanmorgen (8 maart) met Aldwin Oechies en Geert Jan Hardenberg van Holthausen Clean Technology en GWB- experts Julio Garcia Navarro van New Energy Coalition en Jan Bekkering van Hanzehogeschool Groningen een afrondend gesprek gehad van de waterstof-voucher die in 2021 door Holthausen is aangevraagd.

Een belangrijk onder deel van het project Groene Waterstof Booster (GWB) is het zogenaamde voucher-traject (door de meeste mensen als voutsjer uitgesproken, door sommigen -op zijn chique- als voesjee). Vanuit New Energy Coalition ben ik projectleider voor dit projectonderdeel: het samen brengen van MKB-ondernemers en Experts vanuit het Groene Waterstof Booster consortium.

Aan de gezichten te zien: goede meeting. Van links naar rechts: Julio, Aldwin en Jan.

Configurator

Veel bedrijven komen naar Holthausen toe met een ‘maatwerk’ vraag; wat nodig is om hun specifieke diesel-vrachtwagen of batterij elektrische heftruck om te bouwen naar waterstof. Elke keer weer is dat flink wat uitzoekwerk.

De vraag van Holthausen was het bouwen van een model, een configurator, als hulpmiddel bij de eerste klantgesprekken. De input van het model bestaat uit kerngegevens van een bepaald type voertuig (vrachtwagen, vuilniswagen, heftruck, grasmaaier, you name it) dat verduurzaamd gaat worden door ombouw naar een brandstofcel-elektrisch voertuig. De output van de configurator levert in 1oogopslag een indicatie van de grootte van de brandstofcel die nodig is en de hoeveelheid waterstof (formaat tanks) die voor dit specifieke geval nodig is. Julio heeft hiervoor een spreadsheetmodel gebouwd, dat hij vanmorgen aan ons demonstreerde aan de hand van het fictieve voorbeeld dat hij zijn eigen auto om bouwde om 8 uur per dag pizza’s te gaan bezorgen.

En ter plekke konden we het model ook meteen toetsen met een actueel voorbeeld: Aldwin gaf de input parameters van een reeds geëlektrificeerde berggrasmaaier, uit een folder die hij net een paar dagen binnenhad. De ombouw is in dit geval simpeler, van batterij elektrisch naar brandstofcel elektrisch (waterstof-elektrisch). De hele opbouw van motor en aandrijflijn is dan al ingericht op een elektrisch voertuig; in de praktijk betekent dit dat met een kleinere brandstofcel kan worden volstaan.

Vervolg configurator

Aldwin en Geert Jan kunnen de opgeleverde configurator inzetten voor hun eigen klanten. Bij de Hanzehogeschool gaat Jan Bekkering, die input leverde en als sparring partner optrad voor Julio, als eerste aanspreekpunt verder met het verder ontwikkelen en veralgemeniseren van de configurator. Met docent/ onderzoekers, met studenten en met bedrijven -als Holthausen- die met concrete cases en vragen komen.

Voor wie is zo’n GWB-voucher en wat kun je ermee?

De doelgroep bestaat uit innovatieve MKB’s in Noord Nederland -Drenthe, Friesland en Groningen – die iets met waterstof doen of willen doen, en daarbij een zetje in de rug kunnen gebruiken. Met een voucher krijgt de MKB-er toegang tot waterstofkennis en -ervaring en/ of de mogelijkheid om gebruik de waterstoffaciliteiten op EnTranCe te gebruiken. Met een bescheiden eigen financiele inbreng werkt de voucher als een soort hefboom: 1000 euro investeren om 5000 euro als ‘waarde’ terug te krijgen voor een ‘kleine voucher’; 4500 euro investeren om 15.000 euro als ‘waarde’ terug te krijgen in geval van een grote voucher. En in veel gevallen is er naast het resultaat van de specifieke ‘voucher-vraag’, ook nog sprake van spin off in de vorm van verdiepte netwerkcontacten en/of nieuwe ideeën en/of uitbreidingen en/of nieuwe afspraken en/of kennisdeling. Soms is dat met een directe link met het project Groene Waterstof Booster, vaak ook daarbuiten. Allemaal goed.

17 februari 202230 december 2022

Waterstofopleiding HanzePro van start

De kop is er af

Vandaag was de eerste dag van de nieuwe vierdaagse opleiding Waterstof- het ontwerpen van veilige en certificeerbare installaties. De training wordt aangeboden door Hanze Pro, de tak van de Hanzehogeschool die onderwijs ontwikkeld voor werkenden en werkzoekenden, in samenwerking met EnTranCe. Een intensief programma met docenten van binnen de Hanze organisatie (waaronder ik zelf) en van buiten de Hanze: Stork, Tebodin Bilfinger en Lambda Engineering.

Oscar Grooten heet de deelnemers welkom.

Voortraject

Het ontwikkelen van zo’n opleiding heeft nogal wat voeten in de aarde. Ongeveer 1,5 jaar geleden startte hoofddocent Oscar Grooten, samen met productontwikkelaar Marloes Nieuwenhuis. Marktinventarisatie, wensen, doelgroep, scope bepalen; later: inhoud bij elkaar sprokkelen, docenten benaderen, eerste versies van inhoud op elkaar afstemmen. De opzet/ inhoud van de cursus kwam steeds beter in beeld. Spannend werd toen : hoe zetten we de training in de markt, komen de deelnemers wel? Verder schaven aan het op elkaar afstemmen van de deelpresentaties, elke docent maakt zijn/ haar eigen onderdeel, en waar nodig inkorten. En de laatste paar dagen allerlei logistieke zaken zoals regelen lunch, toegang tot sharepoint systeem, huiswerk via mentimeter. En hopen dat Corona geen roet in het eten zou gooien bij docenten of deelnemers.

Antwoorden van deelnemers op vraag wat in ze opkomt als ze het woord waterstof horen; in een woordwolk.

Dag 1, ochtend

Het ochtend programma nam ik voor mijn rekening met onderwerpen als waarom waterstof nu, waterstof keten, wat is waterstof eigenlijk. Een brede introductie. Veel interactie, veel vragen, inhoudelijk, maar ook over de haalbaarheid van de enorme opgave van de verduurzaming van ons energiesysteem.

Volle bak, met maximaal aantal inschrijvingen (15), deelnemers vanuit onderwijs (Hanzehogeschool en Alfacollege), vanuit Eekels (engineering), vanuit NLR (Koninklijk Nederlands Lucht en Ruimtevaartcentrum) en DNV.

Rond lunchtijd volgde een demonstratie bij de waterstoftafel door docent – onderzoeker Cor Scholte (waterstofkoffie), even lekker uitwaaien buiten.

Het middag deel bestond uit een stoomcursus wet- en regelgeving en normering op het gebied van waterstof, verzorgd door kenniskanon waterstof Willem Hazenberg van Stork.

En verder

Dag twee wordt een en al praktijk, begeleid door twee Hanze collega’s. In mijn onderdeel gaf ik een korte introductie op risico analyses, en welke typen er zoal zijn. Op dag twee gaan de cursisten zelf aan de bak met het opstellen van risicoanalyses (HAZID, HAZOP, LOPA voor de kenners) voor een waterstofinstallatie die heel recent bij EnTranCe in gebruik is genomen. Dag drie en vier gaan in op de maatregelen die je kunt treffen om een aantal van de in dag twee geïnventariseerde risico’s te verkleinen. Voor de geïnteresseerde deelnemers is er de mogelijkheid een certificaat te halen, waarvoor dan een opdracht moet worden afgerond.

Wil je het antwoord op deze vraag weten, schrijf je dan in voor een toekomstige versie van de training.

De tweede ronde van deze training, startend in april, is inmiddels zo goed als vol. Via de website zijn toekomstige data te vinden.

30 december 202130 december 2022

2021 – Het tweede coronajaar

2021

Ook in 2021 beïnvloedde Corona de manier van werken. Veel teamsen, veel online. Na de zomer begonnen voorzichtig de live bijeenkomsten terug te komen. Onwennig eerst. En veel bijeenkomsten werden (last minute) toch geheel of gedeeltelijk online/ hybride. Een zekere webinar moeheid deed zijn intrede. En EnergyGardenNL? Mooie opdrachten, voornamelijk rond waterstof.

Waterstof-Clinic en Masterclass waterstof EDI

Op 11 november 2021 gaf ik een korte waterstof-clinic voor de deelnemers van een masterclass waterstof in 1 dag, al jaren lang georganiseerd door het Energy Delta Institute. De hele dag luisteren naar presenties, dan is een activiteit waar je zelf waterstof kunt maken, een mooie manier om een after-lunch dip te voorkomen.

New Energy Forum

In de zomer van 2021 vond het eerste New Energy Forum plaats op EnTrance. Opvolger van het vroegere Transfuture festival, maar nu veel uitgebreider. Vanuit Groene Waterstof Booster aanwezig. En veel lol gehad met Waterstofman. Helaas was het een hybride festival, waar de sprekers wel live op EnTranCe aanwezig waren, maar de bezoekers thuis achter hun scherm zaten. Hopelijk volgend jaar beter.

1 Daagse Training H2 en veiligheid

Een eendaagse training, door mij ontwikkeld in kader van project Groene Waterstof Booster, samen met Ted Wildenberg (Hanze Hogeschool) en Alfons Krom (Gasunie). 1e editie online (oktober 2020), 2e en 3e editie op EnTranCe in Groningen (april 2021 en oktober 2021).

ADVIES ZONPV in CONGESTIEGEBIEDEN

In juni 2021 lever ik een bijdrage voor een rapport van consultant EcoVolt. EcoVolt leverde een advies aan een groep zonneparkontwikkelaars in Brabant, een netcongestiegebied. Naast mogelijkheden voor het aanpassen van netaansluiting was de wens om ook een waterstofparagraaf toe te voegen in het rapport. Dat hoofdstuk leverde ik aan.

Gastcollege H2 in gebouwde omgeving voor WTB studenten

Begin april 2021 gaf ik een gastcollege voor de module Hydrogen and Fuel cells voor studenten werktuigbouw aan de Hanzehogeschool. Het was de eerste keer dat deze module werd gegeven, de belangstelling was groot. Theorie en praktijk. Lees hier meer.

HANZEHOGESCHOOL – H3 demonstrator

In het kader van het project Groene Waterstof Booster was ik de eerste helft van 2021 bezig om de H3–demonstrator uit te bouwen. H3 staat voor Heating of Houses with Hydrogen, of in het Nederlands Warmte voor Woningen met Waterstof. Voor bedrijven die waterstoftoepassingen voor verwarming van huizen willen testen of willen demonstreren. Voor studenten die willen afstuderen of meewerken aan nieuwe technologieën. Voor iedereen die een beeld wil krijgen van enkele werkende waterstoftoepassingen.

Lees hier meer.

College’s Waterstof voor Ditio

On – Line waterstof college’s en gesprekken rond waterstof en een aanzet tot het denken rond de mogelijkheden voor toekomstige opdrachten. Ditio is een organisatie met consultants en professionals die werken aan projecten binnen de publieke en private sector vanuit de expertises Projectbeheersing, Document & InformatieManagement, Turnaround en Kwaliteitsmanagement.

Lees hier meer.

28 december 202130 december 2022

FF serieus – the making of… waterstof

Vanuit Forum Groningen worden onder de titel FFserieus korte filmpjes gemaakt voor het primaire onderwijs, groep 5 tot 8. Kort geleden mocht ik optreden als de ‘wetenschapper-van-dienst- in een van de filmpjes over wetenschap, in dit geval over waterstof. Op een koude middag in december kwamen we bij elkaar op EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool voor de opnamen.

Cast

Allereerst Hanne Staal, die als superenthousiaste, nieuwsgierige presentator rond stapt, en mij allerlei vragen stelt. Dan het productieteam: Hanneke van den Hoogen, Renee van der Sluis, Aafke Wegter en cameraman Akira Le. Hanzecollega Cor Scholte met waterstofbuggy en barbecue en Areke van der Sluis(GasTerra) die in de rol van Waterstofman steeds door het beeld stapt. Theo Jurriens en zijn Duitse college/ chauffeur van de ‘Jouw energie van Morgen’- truck parkeerden hun grote vrachtwagen op de oprit van EnTranCe, Het productieteam had bedacht dat het leuk was dat Hanne en ik, bij de uitleg van het waterstofproefje witte jassen aan hadden . Areke vroeg Theo en Theo bood spontaan aan om niet alleen de witte jassen te lenen, maar ook om met de wetenschapsbus langs te komen om daar een deel van de opnamen te kunnen doen. Konden we meteen de mooie nieuw ingang van de truck zien, nu aan de smalle achterkant van de truck, ipv aan de lange zijkant. Veel handiger en veiliger als de truck in een smalle straat moet worden geparkeerd.

$FF serieus foto\'s akira le$

View Slideshow

Opnamen

Wat ontbrak bij het maken van de opnamen was zo’n zwart-wit klap-blok, waarmee je dan een scene start. Wel was er een script, en werd door Rene precies bijgehouden welk stukje je als gefilmd hadden en wat nog niet. Later moet dat dan allemaal op de goede volgorde gezet worden. Eerst deden we de opnamen buiten, want zo in december wordt het al vroeg donker. Helaas was het helemaal betrokken, en zelfs een beetje miezerig, terwijl het ’s ochtends nog zo mooi blauw was. Nog even een paar shots met Hanne (Heb je rijbewijs? vraagt Cor? Nee, zegt Hanne. Oh, dan leg ik het je even uit.) in de waterstofbuggy, een paar opnamen in de EnergyBarn, en tot slot in een van de college zalen de laatste binnenopnamen. Op 1,5 meter, met mondkapje, behalve voor de thee en pepernoten, en voor Hanne en mij, tijdens de opnamen. We hadden willen afsluiten met nog een paar algemene EnTranCe beelden, maar stelden dat twee weken uit, naar een vroeger moment op de dag. Daar kwam de lockdown tussen, dus nieuwe poging in januari.NB. de laatste drie foto’s zijn (nog onbewerkte) foto’s van Akira.

Premiere

Voorjaar 2022. Bijgaand LINK naar het eindresultaat.

29 oktober 2021

Een middag vol waterstof

Op 26 oktober organiseerde New Energy Coalition een ‘Hydrogen day’. Of eigenlijk een ‘Hydrogen afternoon’. Het gezelschap bestond uit ruim 50 studenten en andere geinteresseerden, zeer internationaal als je naar de namen kijkt: zoals Hanna, Ydwer, Deepak, Renske, Oscar, Gido, Enrita en Nushrat.

De eerste helft van het programma nam Julio Garcia voor zijn rekening. In sneltreinvaart en met humor liep hij verschillende aspecten van waterstof langs. Met aandacht voor logistieke, politieke en economische aspecten en de focus op groene waterstof: waterstof gemaakt uit water electrolyse met gebruik van duurzame stroom. In de presentatie was die zon voornamelijk afkomstig van zonneparken. Grote zonneparken die staan in …. woestijnen.

Hoe roder het gebied des te meer potentieel voor opwekking zonnestroom, met als toppers Chili en Australie in het paarsroze.

Julio vroeg zich hardop af waarom er niet al veel meer gebruik wordt gemaakt van zon-in-woestijn, met transport van de energie naar Europa in de vorm van waterstof.

Het tweede deel van de middag was interactief en voor een deel zelfs virtueel. De deelnemers konden met VR- brillen een reis maken door waterstofland. Erg leuk om ze te zien staan en bewegen met de grote brillen op en met armen wijd gespreid bewegingen te zien maken in een voor de toekijker onzichtbare wereld. Zelf verzorgde ik een H2-clinic waarbij de aanwezigen zelf waterstof maakten. Ondersteund door Julio en Talia. Overal om eens heen werd waterstof geproduceerd. En zoals elke keer ook nu weer veel enthousiaste gezichten.

2 mei 20213 mei 2021

Waterstof en Veiligheid – Live op EnTranCe

Met gepaste maatregelen konden we op 29 april de tweede versie van de training Waterstof en Veiligheid live organiseren. Op EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool. In maart 2020 heb ik deze training, onder de vlag van project de Groene Waterstof Booster ontwikkeld. De eerste uitvoering was gepland half april 2020. Dat werd oktober 2020- on line. Maar nu, een jaar later en bijna zoals bedoeld, konden we terecht op lokatie op EnTranCe.

Collage met op bovenste rij van los naar rechts: H2-buggy van Cor Scholte, Alfons Krom, Cees Lock en Ted Wildenberg.

In de EnergyBarn van EnTrance is het mogelijk om goed op afstand van elkaar te blijven, voor het ’theorie’ deel van de training. Het praktijkdeel was buiten gepland. Met steeds een blik op de buienradar (wat veel regen die dag!) lukte het ons de rondleiding over de proeftuin zo goed als droog af te ronden.
Met: Ted Wildenberg over het Waarom van Waterstof en de Waterstofinfrastructuur op EnTranCe. En de vele leerpunten uit het project Waterstofwijk Hoogeveen. En Alfons Krom over Wat waterstof is, de overeenkomsten en verschillen met aardgas. Als voorbeeld liet hij de casus van de waterstofleiding in Zeeland zien.
De demonstratie van de eigenschappen van waterstof aan de hand van de waterstoftafel door Cees Lock van KIWA konden we overdekt doen in ‘de hangar’ bij het hoofdgebouw. Niet warm, wel droog.

Ketel op de voorgrond op waterstofvlam (niet voorgelegd, vlammen wat compacter. Ketel op de achtergrond op voorgemelde aardgasvlam, vlammen waaieren wat meer naar buiten uit, om de ketel heen.

“Het lijkt wel een examenopstelling”, zei een van de deelnemers

De akoestiek van de EnergyBarn is niet optimaal, zeker niet als het ook nog heel hard gaat regenen op het golfplaten dak. En af en toe werden we even overstemd door de (toren)balkjes die in de nok van de energybarn, achter de
Tip voor mezelf voor een volgende keer: gewoon meteen de sprekers aan het begin een headset geven 🙂

Interesse in een volgende training?

Houd de website www.groenewaterstofbooster.nl in de gaten of stuur een mail.

18 april 202118 april 2021

Gastcollege bij Werktuigbouw – waterstof in gebouwde omgeving

Zo’n 40 werktuigbouwstudenten van de Hanzehogeschool volgden afgelopen twee maanden het vak Hydrogen and Fuel cells. Techniek, theorie, formules, achtergronden. Dat werd voor het eerst gegeven en er was flinke belangstelling.

Ik gaf een van de (gast)college’s, online.
Hydrogen in built environment.

Mooi voor de studenten dat er ook praktijkessen waren: een dag op EnTranCe in kleine groepen. In tweetallen werd het practicum gedaan, met een testopstelling met een kleine electrolyser en brandstofcel waaraan gemeten kon worden. Een felle bureaulamp als ‘kunstzon’ om de zonnepanelen te beschijnen om groene stroom te maken.

Practicum : Wibbe Jochum (links) en Niels

En als slotstuk: een demonstratie van waterstof mbv. de Hanze-waterstoftafel: hoe het brandt, hoe het ruikt, hoe snel water kookt. Een vergelijking van de fysische eigenschappen van waterstof met butagas.

Docent Cor Scholte – Hanzehogeschool – demonstreert de eigenschappen van waterstof aan werktuigbouw-studenten.

Hoe snel detecteer je waterstof: een sensor boven in de twee meter lange pijp. In de ene waterstof (stijgt supersnel), in de andere butagas. Heel langzaam.

9 april 20219 april 2021

VLOG BLOG = BLOG over een VLOG

Onderdeel van project de Groene Waterstof Booster van een consortium van 12 Noordelijke partijen is de H3-demonstrator. Een omgeving waar waterstof toepassing voor het verwarmen van huizen en gebouwen wordt gedemonstreerd en getest. De H3-demonstrator staat op EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool op de Campus in Groningen.
Omdat we op dit moment nog nauwelijks -live- bezoekers kunnen ontvangen, kijken we naar andere manieren om contact met geïnteresseerden te krijgen.

Zo hebben Teun en Areke een communicatieplan gemaakt waar ze elke maand een vlogje publiceren. Aan mij de eer om in het eerste vlogje geïnterviewd te worden. De opnamen zijn gemaakt bij ons in de tuin, op 30 maart, een van de twee wonderschone lentedagen met temperaturen van bijna 20 graden. Het resultaat vind je hier: VLOG en Interview .

Na het werk – communicatieplan bespreken en aanvullen, Vlog opnemen, interview doen – was er ook nog even tijd om in de tuin rond te kijken. EnergyGarden = Energy + Garden. Da’s geen toeval.