Barntalk 12: Yvo de Boer

De plaats is Groningen.
De lokatie is de EnergyBarn.
De dag is 6 maart 2019.
Het tijdstip is 16:14.

Over 1 minuut gaar Yvo de Boer (spreek uit Aivoo) beginnen met zijn Barntalk. Nog even zit ie te wachten op de Chesterfield bank. Het voorgaande uur heeft hij gesproken voor studenten, nu volgt zijn presentatie voor een man/vrouw of 100, geïnteresseerden in klimaat, energietransitie en duurzaamheid.

Yvo is president van de Gold Standard Foundation, is een aantal jaren bij KPMG verantwoordelijk geweest voor de onderwerpen klimaatverandering en duurzaamheid, en was van 2006-2010 secretaris generaal van het klimaatbureau van de Verenigde Naties -UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change).

Yvo begint met het stellen van twee vragen:

  1. Hoe kan het dat inmiddels (bijna) iedereen beaamt dat het voorkomen van (gevaarlijke) klimaatverandering belangrijk is, en dat er toch niet veel actie is.
  2. Hoe kunnen we in duurzaamheidsacties de weg van de minste weerstand zoeken.

Als Yvo terugkijkt op zijn 30 jarige klimaat carriere valt het hem op dat
– vanuit de wetenschap de resultaten steeds eenduidiger en steeds somberder worden.
– vanuit de technologie het beeld veel rooskleuriger is;, veel technologieën zijn er al en de prijzen gaan dramatisch omlaag, bv zon en wind.
– van uit de maatschappij is er conscensus dat het een ernstig vraagstuk is die actie behoeft.

De realiteit is: heel veel conferenties, barntaks, 20 internationale conferenties, klimaatverdrag. Heel veel praten, heel veel mensen. Klimaatconferentie Parijs had 50.000 deelnemers en koste Frankrijk 150 miljoen Euro tbv de organisatie! Veel beloften, veel afspraken, veel foto’s van belangrijke mensen met serieus gezicht.
Maar….
Weinig internationale acties, wel wat lokale en regionale acties. En de CO2 emissies zijn ondertussen hoger dan ooit.

Yvo vertelt dat hij tijdens zijn KPMG jaren met veel (grote) organisaties heeft gesproken. Omdat het over duurzaamheid ging begon hij eerst bij de milieucoordinatoren. Hij is snel gestopt met praten over milieu en met de milieucoordinatoren. Die zijn al overtuigd van de noodzaak tot duurzame bedrijfsvoering en hebben meestal nul invloed in de organisatie. Yvo ging zijn aandacht richten op CFO’s en risk officers.
Drie vragen stelde hij steeds:
a) denk je dat duurzaamheid een rol kan spelen in de groei van je bedrijf door innovatie?
b) denk je dat duurzaamheid een rol kan spelen in de groei van je bedrijf door efficiency?
c) hoe denk je dat duurzaamheid in je gedrag als organisatie invloed heeft op de beurswaarde van je bedrijf
Vanuit de zaal werd een vierde vraag gesuggereerd: d) hoe denk je dat duurzaam gedrag in je organisatie de bereidheid van jonge mensen om bij je te komen werken beinvloedt?

Nog een paar uitspraken van Yvo.
– probeer eerst probleem te begrijpen, voordat je het probeert op te lossen
– mensen zijn niet geneigd bij te dragen aan zaken die nadelig voor ze zijn.
– beloon positieve oplossingsrichtingen : zoek wegen om positieve bijdragen voor het klimaat/ duurzaamheid  in rapportages als waardecreatie te waarderen; ook als basis voor investeringen.
– zet internationaal (politiek en financieel) instrumentarium in in de toekomstige groei gebieden : niet Europe, wel Afrika en delen van Azie.
– toekomst NL/ europa in de kenniseconomie

Doe niet aan klimaatcalvinistische zelfkastijding.

Na de presentatie en een paar centrale vragen staat een klein clubje individuele vragenstellers in de rij bij Yvo en de Chesterfield bank. DE rest gaat naar de andere kant van de ruimte in de EnergyBarn. Nara de drankjes (en hapjes) en de gesprekken met bekenden en onbekenden. Dat vind ik het leuke van zulke bijeenkomsten. Altijd weer kans om met iemand aan de praat te raken. Deze keer maakte ik bijvoorbeeld kennis met Jur de Pauw. Interessant gesprek over zijn activiteiten om met een paar dorpsgenoten Valthe duurzaam te maken en over mijn activiteiten met EnergyGarden.

Biogasmiddag

Eind januari organiseerde ik – ik kader van een biogasproject bij de Rijksuniversiteit Groningen- een Biogasmiddag.
Op een winterse vrijdagmiddag, 25 personen, op lokatie bij DNVGL –  aan de Energieweg in Groningen.  Genodigden van de kant van de kennisinstellingen (Rijksuniversiteit en Hanzehogeschool) en van de bedrijfspartners van het project Adapner.

Geslaagde middag met
– een presentatie van Sanderine NonHebel, Associate professor RuG. Met veel grafische plaatjes gaf ze in korte tijd een helder beeld van de verschillende ketens die er zijn in de veehouderij (van gras naar koe naar mest terug op het land (of via vergister terug op het land. Kunstmest, krachtvoer en ontrekking van koolstof tgv vergisting verstoren de natuurlijke cyclus.
– Jeroen Tideman van Bioclear Earth, die een toelichting gaf op een aantal van de biogasprojecten waar zijn bedrijf bij betrokken is. Een voorbeeld is Greenstep, waar de gebruikelijke anaerobe vergisting (zonder zuurstof, langzaam), versterkt wordt met een aerobe stap (met zuurstof, snel).
– Hans Jansen van STERCORE vertelde met overtuigend enthousiasme over de groengasfabriek waarvan de bouw op het punt van beginnen staat.  Er wordt gebruik gemaakt van vergassingstechnologie en levert ook bio-based koolstof, een waardevolle grondstof voor onder andere de landbouw.
– Mark Stomp (Gasunie) gaf een rondleiding langs de TorrGas installatie, die in de grote hal bij DNVGL staat.
– en tot slot een inleiding door Rene Poppen van de stichting Duurzaam Dearsum, gevolgd door een korte workshop.

Sanderine over de productieketens in de melkveehouderij
Aandachtig Luisterend
Wisdom of the Crowd: tips en adviezen aan Rene Poppen van stichting Duurzaam Dearsum

Met dank aan mede organisatoren Eric en Harm.

#Toekomststoel

Paar jaar geleden begonnen met een idee van Jan Terlouw, om aan elke vergadertafel, in politiek en bedrijf, een lege stoel te zetten. Dit is de stoel voor de toekomst, die zelf geen stem heeft om mee te praten. De lege stoel als geheugensteun voor de aanwezigen, om de toekomst niet te vergeten en deze een stem te geven.

Op de BarnTalk, in de EnergyBarn op de Campus in Groningen, boden drie kinderen zo’n stoel aan aan de Hanzehogeschool. Namens een heleboel kinderen van hun school boden Izra (10), Jaimie (12) en Menaf (12) aan de spreker van die middag Harm Edens. De stoel hadden met hun klasgenoten gemaakt in het kader van de Energy Challenges.

Harm nam de stoel in ontvangst en vroeg de kids er om de beurt op te gaan zitten en te vertellen wat zij voor de toekomst wilden.

Jaimie:
Een goede toekomst, waar iedereen gelijk is. Een toekomst waar iedereen dezelfde auto heeft, dan hoeft niemand stoer te doen met zijn auto.

Izra: Ik wil een betere toekomst, waar niet overal plastic ligt.

Menaf: Waar mensen niet altijd de elektriciteit aan hebben, een middag het digibord uit. Niet altijd achter de computer.

Jaimie vertelt aan de zaal welke toekomst hij graag wil

BarnTalk 11: Harm Edens

Woensdag 6 februari in de EnergyBarn was ik bij de 2e barntalk van dit jaar, de 11e in totaal. Nog steeds gelukt om er elke keer bij te zijn.

Titel van het verhaal was “Harm Edens op zoek naar een betere wereld”. 
Veel mensen zullen Harm kennen als de ad-remme presentator van ‘Dat was het Nieuws’. Dat hij al 23 jaar ambassadeur voor het Wereld Natuur Fonds is was mij – en vele andere bezoekers- niet bekend.

Klaas Jan kondigt Harm aan

Bij aanvang van de barntalk reflecteerde Klaas Jan Noorman, Lector energietransitie en barntalkvoorziter op de eerder die middag gehouden barntalk-internationaal, voor een aantal internationale studenten. Klaas Jan vertelde dat hij het een goede sessie vond.

Mwahh, was de reactie van Harm, een beetje veel zenden van mijn kant. Nu was er een tweede kans  om een meer interactieve sessie te hebben, in de publieks-Barntalk.

Dat lukte niet helemaal. Onstuitbaar in zijn verhaal en rap van tong, was het lastig om Harm te onderbreken. Veel filmpjes van Harm op reis voor WNF.  Klimaat-angst-inboezemende films ook: die van de imploderende zeeijs-gletschers rond de Noordpool: een stuk ter grootte van Manhattan stortte onder camera oog van een paar wetenschappers in elkaar. De totale filmopname duurt 75 minuten, maar ook de paar minuten die wij zagen waren hypnotiserend indrukwekkend.
TIP: Zet eerst geluid van je computer aan, en het beeld op groot, voordat je dit youtube  filmpje start.
Het verhaal was amusant, persoonlijk en vol humor. De inzet en passie van Harm straalde ervan af. Een deel van de grappen vond ik wat flauw en gericht op ‘makkelijk scoren’.

Heel mooi onderdeel van het programma was het voorprogramma waar drie kinderen een #toekomststoel aanboden aan de EnergyBarn.

Drie kids van Groninger Basisschool bieden een #toekomststoel aan aan EnTrance.

WE-energy game kennis lunch

15 januari in het Energy Academy gebouw op de Campus Groningen.
Kennis lunch over de WE- Energy game. Volle zaal, misschien mede door de enthousiaste flyers: presentation, with soup and delicious breads.

Terugblik
Mathieu, project coordinator  van het steeds groeiende WE-energy team trapte af met terugblik op 2018. Zoals de aanbesteding: ProvincieUtrecht: de WE-energie game is/wordt in alle gemeenten  van Utrecht gespeeld. Basis voor bewustwording in de gemeenteraden. Na het spelen van het spel, volgt steeds een discussie. Als “nazorg” levert het WE-energy team een top 3 resultaten uit de discussie, aan gemeenten en provincie. Ook doen ze een voor en nameting.

Ronnie (links) en Mathieu

Communicatie
Ronnie verzorgt de communicatie. Bij zijn afstuderen heeft hij de initiele website voor het project gemaakt en is blijven plakken. Hij doet alles van website, social media, flyers.  Ronnie geeft aan dat in dit geval mond-op-mond reclame heel goed werkt. Mensen die het spel gespeeld zijn zijn enthousiast. en die enthousiaste mensen leveren ook weer content voor de website (bij deze, Ronnie).
Ronnie laat wat voorbeelden van achter de schermen zien :  informatie die hij -met google analytics- tevoorschijn kan toveren uit de bezoekers van de website: 70 procent man, leeftijd 35-54 jr; bezoekers initieel alleen in de provincie Groningen, maar nu alle provincies behalve Zeeland en Flevoland, mooi op kaart van NL te zien. Ook dat iemand in de zaal NU is ingelogd.

Bordspel 
In februari klaar.  Bedoeld voor middelbare scholen, cooperaties, en anderen die het spel willen spelen. Zonder begeleiding van het WE-energyteam, maar wel met goede handleiding en tips.
Teun , 4e jaars communicatie, vertelt over zijn onderzoek. Samen met Iris, Jelle en Mark keek hij naar doelgroep en communicatie voor het bordspel. Het team van studenten heeft een communicatieadvies opgeleverd en zelfs een instructievlog gemaakt. Ook is er een podcast.

Teun

Een groep van 6 PABO studenten gaat aan de slag met een versie voor basisscholen.

WE-energy tool
Nu wordt het serieus.
In de tool worden allerlei formules ingebouwd, windturbine, gevalideerde data vormt de basis. We krijgen een demonstratie te zien van wat de tool straks allemaal kan: geselecteerd een gebied op een echte (landkaart. Je klikt aan ‘grote windturbines’. En de tool berekent voor je wat dat betekent aan aantal molens dat daar past, hoeveel energie ze opwekken e.d. Binnenkort komt de tool beschikbaar voor gemeenten en organisaties.

Live demo WE-energy tool

Onderzoek
De vraagstukken waar de studenten en afstudeerders, zoals Sandor, mee werken zijn actueel. In de zomer van 2018 kwamen de berichten over een groot aantal beoogde zonneparken dat niet kan worden aangesloten op het net: congestie in de elektriciteitsnetten.
Onderzoeksvraag:  hoe kunnen we bestaand netwerk efficiënter benutten.
O.a. kijk naar oriëntatie zonnepanelen, opslagmogelijkheden.

Internationaal
Het enthousiasme van het WE-energy team, de relevantie van het onderwerp, en het samen dingen kunnen doen, de vele studenten die er een mooi studieonderwerp in zoeken en vinden. Alles draagt bij aan de groei van WE-energy. Ook internationaal!
Tijdens de lunchlezing wordt een paar zalen verderop het WE-game live gespeeld met een groep van 20 studenten uit de USA.

Barntalk 10: Ruud Koornstra in one liners

9 januari 2019,
150 man (m/v)
samen in de EnergyBarn van EnTranCe in Groningen.

10e Barntalk in totaal, eerste in 2019
Gastspreker:  Ruud Koornstra.

Amusant, soms irritant.
Gevat, soms plat.
En of je het het nu met hem eens bent of niet,
Ruud weet hoe hij de aandacht vast kan houden.
Hij praat snel.
Met veel uitroeptekens!
Oneliners.

Rest van blog bestaat aantekeningen die ik tijdens de presentatie maakte in de digitale notities op mijn telefoon. Typo’s verwijderd en witregels toegevoegd. Verder ongewijzigd.

Klaas Jan Noorman (rechts) introduceert Ruud Koornstra (links)

Continu verkleden
Steeds proberen
Hele wereld zit vol met beste ideeen
Nederland is dunbevolkte middelgrote stad

Amsterdam kent iedereen
Groningen , Eindhoven , Rotterdam niet
Waarom zeggen we niet : Groningen is Amsterdam noord.

Wen er maar aan.

Nl centrum: innovatiedichtheid/km2 is gigantisch
Nergens ter wereld zoveel universteiten en kenniscentra
Maar implementeren lukt niet.
Waarom niet?

Ondernemen is durven dromen

Ruud aan klimaattafel
Veel goed werk verricht.
Toch zelf klimaatakkoord niet getekend want
– geen ruimte voor vernieuwing naast verbeteren van bestaande
– verdeling kosten overheid, bedrijven, burgers

Wonder: wiel 5 min. voor het er was.

Ruud Koornstra tussen de oren van Jan Jaap Aue (Directeur Center of Expertise Energy van Hanzehogeschool, links) en Gert Jan Lankhorst (o.a. directeur New Energy Coalition, en deelnemer industrietafel klimaatakkoord, rechts)

Circus Ruud.
Ga dingen doen!
Doorpakken!

Vernieuwing is monddood gemaakt
Door autoriteit

H2 poeder, waterstofkorrels
Met ultrapuur water levert H2
Binnen 1 jr  –> Elektrisch vliegen

Bus tata
Verhaal Magneetkoppeling
Ad van wijk zei : hou er mee op
14,3 mton co2 bespaard.
Tata gebruikt het maar maakt er geen publiciteit mee.
“Komt niet voorbij mijn baas’, zegt Tata man

We gaan mensen die iets vinden meehelpen.
Als je het niks lijkt (als deskundige)
Geeft niet, maar
Niet in de weg lopen

Hommel – model kan niet vliegen heeft boeing berekend

Waarom hebben mieren geen files
Helft doet niet mee , staat aan de kant, loopt niet in de weg.
Taak is niets doen: en ondertussen aan de rand staan om voor warmte en isolatie te zorgen. Effectief systeem niet efficient
Werkmier of  gezelligheidmier. : allebei goed.

Sdg7

Stel dat er apparaat is dat iedereen vrijwel gratis energie heeft …
Veel weerstand , wereldorde stort in elkaar
Bestaat!
Is nl uitvinding!

Is besproken met 2 univ, 5 hoogleraar!
Paniek!
Tu delft , tu eindhoven
Uitvinder ondergedoken
Ruud kent hem …

Heeft te maken met
Magneetwerking aarde
Vortex ????
Nicolaas tesla

Power to the people
Gelijkwaardigheid
Bas van bavel, Utrecht
Invisible hand
Vermogensongelijkheid
Doorbreken bestaande machtsstructuur

Omarm vernieuwing en scheppende kracht

Barntalk 9: Film in de hoofdrol

Op 12 december vond de laatste BarnTalk van 2018 plaats.
Lokatie EnergyBarn EnTranCe in Groningen. Met normaliter een spreker uit de (hernieuwbare) energiewereld en daarna tijd voor vragen en discussie. Deze keer een iets andere invulling.

Na een inleiding en toelichting door filmmaker Joost de Smeth, was
de hoofdrol deze middag voor een film: Morgenland of in het Engels Morrowland. Met aansluitend een aantal vragen voor een panel van vijf en vragen door mensen uit het publiek.

Naast de film is er voor alle schoolniveaus, van (eind) lagere school tot universiteit, een lespakket samengesteld. Allemaal gratis te gebruiken (graag zelfs), voor ieder die dat wil.

De inhoud van de film leg ik niet uit.
Gewoon kijken.
Of beter nog: samen kijken.
12 minuten duurt ie.
En dan?
Gebruik de film als aanknopingspunt voor een gesprek ,
op het werk, in de kantine, of met je (klein)kinderen.
En als start van actie, jouw actie.
Wat ga je zelf doen?
Of juist laten?
Om een bijdrage te leveren aan de energietransitie.
Om de effecten van verdergaande klimaatverandering te beperken.
Om morgen ook een leefbaar land te hebben.

Een film met een missie.

In de nagesprekken, bij het drankje en kaasblokjes, hoorde ik verschillende meningen over de film. En dat is goed. Bewustwording begint bij het met elkaar praten.

Store and Go – Europees project Power to Gas

Maandag tot en met vrijdag deelgenomen aan een 3 daagse masterclass over Store and Go. Georganiseerd door het Energy Delta Institute, onderdeel van de New Energy Coalition en een van de partijen die meedoet met het vierjarige project Store and Go.
Kern van het project, of misschien wel programma, is het omzetten van (overtollige) elektriciteit in waterstof. En daarna van waterstof met CO2 omzetten in methaan. Methaan is belangrijkste bestanddeel van aardgas en kan in het landelijk of distributie-net van aardgasleidingen worden gestopt, groen gas.

I&I: intensief en interessant

Het project heeft al drie van de vier jaren achter de rug, en heeft een budget van maar liefst 28 miljoen euro!  60 mensen in verschillende landen werken eraan. In Duitsland, Zwitserland en Italie zijn en worden pilot projecten uitgevoerd. In Falkenhagen, Solothurn en Troia.
Deze workshop was de eerste van 7 die in verschillende Europese landen wordt georganiseerd, om de resultaten van het project te delen. De eerste twee dagen vooral presenaties, de laatste dag een case study : per team konden we verschillende keuzes maken voor het bouwen van een power to gas fabriek. Met een spreadsheet, gevuld met actuele data van de drie pilot projecten, konden we doorrekenen of ‘onze ‘ P2G plant’ economisch rendabel zou kunnen zijn. Conclusie: met deze inputgegevens NIET, vooral bepaald door de prijs van elektriciteit die we hadden aangenomen.

Overzicht Store & Go
Certificaat erbij

Barntalk 8: Bernice Noteboom

Vanmiddag in de EnergyBarn, EnTranCe, Groningen, de 8e Barntalk alweer. Met Bernice Notenboom als spreker.  Heb haar verhaal  al eerder gehoord, tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de Energy Academy Europe/EnergyValley in januari 2017. 

Besloten toch naar de lezing te gaan.
Omdat ik tot nu toe bij alle Barntalks geweest ben (ik verzamel BarnTalks!). Omdat het een vrouw is.
Omdat het onderwerp relevant is.

Bernice Notenboom

Bernice, poolreiziger, klimaatjournalist, avonturier. In 2013 maakte ze de serie klimaatjagers.  Bernice is al 15 jaar bezig aandacht te vragen voor het klimaat, door te laten zien wat de effecten zijn in afgelegen, kwetsbare gebieden op aarde.

Bar weer in het arctisch gebied
Zij hebben het (ook) niet gered. Op Paaseiland kapten ze de laatste palmbomen, belangrijke bron van voedsel en materialen.

Heel veel plaatjes , visueel, paar filmpjes.
Een voorbeeld.
North carolina, foto van golven die over de kade slaan.
Geen dijk gebouwd.
Uitzicht vervuiling, vond het stadsbestuur.
Slecht voor vastgoed.
Maar in 2017 overstroomde het stadje.
Enorme schade aan datzelfde vastgoed.

Once its gone, its gone….

Bernice voelt zich ‘ambassadeur van de noordpool’. Minder mensen op noordpool geweest dan in de ruimte. Sinds 1970 : oppervlak noordpoolijs met 45 % gedaald De ijslaag is veel dunner. De zon schijnt er door heen, slecht voor krill, versterkt opwarming.
Grote expedities worden te gevaarlijk, verzucht Bernice. Het ijs is te dun, het sneeuwt veel meer. Bernice laat een foto zien uit 2014, waar op een nacht het het  ijs brak, midden onder de tent door. In 5 minuten tijd dreven de delen ijs al 50 meter uit elkaar.
Duidelijk dat er nu veel meer ‘energie’ in de atmosfeer zit door de opwarming. Bernice constateert een totale verandering van windrichtingen rond de noordpool, veel meer neerslag, sneeuw, soms regen, veel slecht weer. Op 7 aug 2012 was er zelfs een  orkaan op de noordpool, waardoor veel drijfijs naar het warmere zuiden werd getrokken.
Wanneer is de Noordpool  ijsvrij? Weddenschappen onder wetenschappers: haalt het noordpoolijs het jaar2030?

Bernice legt uit dat de poolgebieden de airconditioning van onze aarde zijn. Niet meer kanarie in kolenmijn maar driver van klimaatverandering.

Een foto waar ik van schrok was die van het zomerijs op Groenland: zwarte sneeuw, zwart ijs. Door de vele roetdeeltjes van de enorme branden die nu vrijwel elke zomer in Canada woeden en als een zwarte roetwolk over het noordpoolgebied drijven. Beangstigend indrukwekkend.

Bernice heeft zich de afgelopen jaren verdiept in sociaal culturele aspecten. Hoe kan het dat wij -met zijn allen zien aankomen- dat het niet goed kan blijven gaan, met de effecten van onze menselijke invloed op het klimaat. Hoe kan het dat we niets of in ieder geval niet voldoende doen. Ze is niet optimistisch.

Zelf denk ik hierbij aan de kikker in het pannetje water op het vuur. …

Na de presentatie als altijd- tijd voor vragen en discussie.
Niet overhaast domme dingen doen, zegt iemand. Niet voldoende signalen dat er echt wat aan de hand is, vindt hij, al kan hij niet echt aangeven welk soort signalen dan voldoende zouden zijn of welke domme dingen het betreft.  Fake news, roept een ander. Een wetenschapper roept op om naar de feiten te kijken en tegengas te geven aan ‘klimaatverandering ontkenners’. Wat helpen reizen met bestuurders naar Spitsbergen?, vraagt iemand zich af, als Bernice vertelt over haar reizen met topbestuurders naar het arctische gebied.
Dat vind ik zelf ook wat ongemakkelijk. Gaan de bestuurders na de reis ook echt wat doen? En als ze dat doen, was de reis daarvoor nodig,

Dan vertrek ik om bus te halen…
Hoe de discussie verder gaat krijg ik niet mee. Wel blijft bij mij het beeld hangen dat rond dit onderwerp mensen heel makkelijk langs elkaar heen praten. Iedereen overtuigd van eigen mening, en weinig echt oor voor elkaar.
’s Avonds aan de eettafel praten we er uitgebreid over door.

EnTranCe

De laatste jaren ben ik zeer regelmatig te vinden op EnTranCe, het energie transitie centrum van de Hanzehogeschool in Groningen.
Inspirator en onvermoeibare strijder voor de bouw van EnTrance is Wim van Gemert, leading lector Energietransitie is sinds maart 2018 met pensioen.
Een plek waar nieuwe technologieen worden uitgetest, waar studenten en onderzoekers samenwerken met het bedrijfsleven. Waar de faciliteiten zijn om vanuit je bedrijf een container te huren, en daar voor een paar maanden (of langer) een experiment uit te voeren. Door te werken met losse containers die aangesloten kunnen worden op de ringleiding van EnTrance kunnen makkelijk wijzigingen worden aangebracht, als er een extra bedrijf zich vestigt, of een proef weer afgelopen is.

The Energy Bridge, ringleiding voor warm en koud water gas, stroom, waar containers aan gekoppeld kunenn worden.
In de EnergyBarn kunnen grote groepen ontvangen worden. Vaste stek voor de Barntalks.De energyBarn is opgebouwd uit gerecyclede materialen.

Inmiddels heeft ook TNO met zijn HESI faciliteit zich op het terrein gevestigd;
Bij BuildinG kunnen nieuwe oplossingen in de bouw worden getest en bekeken, van aardbevingsbestendige materialen tot compleet nieuwe materialen of manieren van bouwen.
In oktober 2018 is nieuwe gebouw van ZAP geopend, Zernike Advanced Processing , waar studenten en onderzoekers zich bezig houden met biochemische innovaties.

 

Voor een virtuele rondleiding van EnTranCe: klik hier.