december 2021 – ENERGYGARDEN NL

30 december 202130 december 2022

2021 – Het tweede coronajaar

2021

Ook in 2021 beïnvloedde Corona de manier van werken. Veel teamsen, veel online. Na de zomer begonnen voorzichtig de live bijeenkomsten terug te komen. Onwennig eerst. En veel bijeenkomsten werden (last minute) toch geheel of gedeeltelijk online/ hybride. Een zekere webinar moeheid deed zijn intrede. En EnergyGardenNL? Mooie opdrachten, voornamelijk rond waterstof.

Waterstof-Clinic en Masterclass waterstof EDI

Op 11 november 2021 gaf ik een korte waterstof-clinic voor de deelnemers van een masterclass waterstof in 1 dag, al jaren lang georganiseerd door het Energy Delta Institute. De hele dag luisteren naar presenties, dan is een activiteit waar je zelf waterstof kunt maken, een mooie manier om een after-lunch dip te voorkomen.

New Energy Forum

In de zomer van 2021 vond het eerste New Energy Forum plaats op EnTrance. Opvolger van het vroegere Transfuture festival, maar nu veel uitgebreider. Vanuit Groene Waterstof Booster aanwezig. En veel lol gehad met Waterstofman. Helaas was het een hybride festival, waar de sprekers wel live op EnTranCe aanwezig waren, maar de bezoekers thuis achter hun scherm zaten. Hopelijk volgend jaar beter.

1 Daagse Training H2 en veiligheid

Een eendaagse training, door mij ontwikkeld in kader van project Groene Waterstof Booster, samen met Ted Wildenberg (Hanze Hogeschool) en Alfons Krom (Gasunie). 1e editie online (oktober 2020), 2e en 3e editie op EnTranCe in Groningen (april 2021 en oktober 2021).

ADVIES ZONPV in CONGESTIEGEBIEDEN

In juni 2021 lever ik een bijdrage voor een rapport van consultant EcoVolt. EcoVolt leverde een advies aan een groep zonneparkontwikkelaars in Brabant, een netcongestiegebied. Naast mogelijkheden voor het aanpassen van netaansluiting was de wens om ook een waterstofparagraaf toe te voegen in het rapport. Dat hoofdstuk leverde ik aan.

Gastcollege H2 in gebouwde omgeving voor WTB studenten

Begin april 2021 gaf ik een gastcollege voor de module Hydrogen and Fuel cells voor studenten werktuigbouw aan de Hanzehogeschool. Het was de eerste keer dat deze module werd gegeven, de belangstelling was groot. Theorie en praktijk. Lees hier meer.

HANZEHOGESCHOOL – H3 demonstrator

In het kader van het project Groene Waterstof Booster was ik de eerste helft van 2021 bezig om de H3–demonstrator uit te bouwen. H3 staat voor Heating of Houses with Hydrogen, of in het Nederlands Warmte voor Woningen met Waterstof. Voor bedrijven die waterstoftoepassingen voor verwarming van huizen willen testen of willen demonstreren. Voor studenten die willen afstuderen of meewerken aan nieuwe technologieën. Voor iedereen die een beeld wil krijgen van enkele werkende waterstoftoepassingen.

Lees hier meer.

College’s Waterstof voor Ditio

On – Line waterstof college’s en gesprekken rond waterstof en een aanzet tot het denken rond de mogelijkheden voor toekomstige opdrachten. Ditio is een organisatie met consultants en professionals die werken aan projecten binnen de publieke en private sector vanuit de expertises Projectbeheersing, Document & InformatieManagement, Turnaround en Kwaliteitsmanagement.

Lees hier meer.

28 december 202130 december 2022

FF serieus – the making of… waterstof

Vanuit Forum Groningen worden onder de titel FFserieus korte filmpjes gemaakt voor het primaire onderwijs, groep 5 tot 8. Kort geleden mocht ik optreden als de ‘wetenschapper-van-dienst- in een van de filmpjes over wetenschap, in dit geval over waterstof. Op een koude middag in december kwamen we bij elkaar op EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool voor de opnamen.

Cast

Allereerst Hanne Staal, die als superenthousiaste, nieuwsgierige presentator rond stapt, en mij allerlei vragen stelt. Dan het productieteam: Hanneke van den Hoogen, Renee van der Sluis, Aafke Wegter en cameraman Akira Le. Hanzecollega Cor Scholte met waterstofbuggy en barbecue en Areke van der Sluis(GasTerra) die in de rol van Waterstofman steeds door het beeld stapt. Theo Jurriens en zijn Duitse college/ chauffeur van de ‘Jouw energie van Morgen’- truck parkeerden hun grote vrachtwagen op de oprit van EnTranCe, Het productieteam had bedacht dat het leuk was dat Hanne en ik, bij de uitleg van het waterstofproefje witte jassen aan hadden . Areke vroeg Theo en Theo bood spontaan aan om niet alleen de witte jassen te lenen, maar ook om met de wetenschapsbus langs te komen om daar een deel van de opnamen te kunnen doen. Konden we meteen de mooie nieuw ingang van de truck zien, nu aan de smalle achterkant van de truck, ipv aan de lange zijkant. Veel handiger en veiliger als de truck in een smalle straat moet worden geparkeerd.

$FF serieus foto\'s akira le$

View Slideshow

Opnamen

Wat ontbrak bij het maken van de opnamen was zo’n zwart-wit klap-blok, waarmee je dan een scene start. Wel was er een script, en werd door Rene precies bijgehouden welk stukje je als gefilmd hadden en wat nog niet. Later moet dat dan allemaal op de goede volgorde gezet worden. Eerst deden we de opnamen buiten, want zo in december wordt het al vroeg donker. Helaas was het helemaal betrokken, en zelfs een beetje miezerig, terwijl het ’s ochtends nog zo mooi blauw was. Nog even een paar shots met Hanne (Heb je rijbewijs? vraagt Cor? Nee, zegt Hanne. Oh, dan leg ik het je even uit.) in de waterstofbuggy, een paar opnamen in de EnergyBarn, en tot slot in een van de college zalen de laatste binnenopnamen. Op 1,5 meter, met mondkapje, behalve voor de thee en pepernoten, en voor Hanne en mij, tijdens de opnamen. We hadden willen afsluiten met nog een paar algemene EnTranCe beelden, maar stelden dat twee weken uit, naar een vroeger moment op de dag. Daar kwam de lockdown tussen, dus nieuwe poging in januari.NB. de laatste drie foto’s zijn (nog onbewerkte) foto’s van Akira.

Premiere

Voorjaar 2022. Bijgaand LINK naar het eindresultaat.

28 december 202128 december 2021

Gepromoveerd! Gefeliciteerd! – Jan Eise

Net voor de volledige lockdown, op 13 december, kon voor een beperkte groep (25-30 p), de promotieplechtigheid ter ere van de promotie van Jan Eise Fokkema live doorgaan. Verder waren er camera’s zodat de plechtigheid ook door anderen thuis gevolgd kon worden. In het academiegebouw van de rijksuniversiteit Groningen.

De promotieperiode van Jan Eise is mede gefinancieerd vanuit het samenwerkingsproject Adapner, waar ik eerst vanuit Gasunie, en later als zelfstandig projectmanager aan mee werkte. Het project is inmiddels al meer dan een jaar geleden afgerond (juli 2020). Jan Eise heeft iets langer de tijd genomen om zijn proefschrift af te ronden. Een iteratieproces, zoals Jan Eise zelf opmerkte. Adagio, zoals zijn 1e promotor Hans Wortmann in zijn toespraak vermeldde.

Jan Eise, in het midden, tijdens de verdediging van zijn proefschrift. Links en rechts boven in beeld, zit hij digitaal, voor de kijkers thuis.

Even een kleine pauze, terwijl de hoge heren en dames zich beraden in de raadskamer. Midden op de foto , de paranimf die achter Jan Eise aanloopt, is ook een bekende: Robbert-Jan van der Burg.

De formele uitreiking, met toespraakje van eerste promotor

Jan Eise heeft een baan gekregen bij de rijksuniversiteit, ook het afgelopen jaar was hij daarbij intensief betrokken bij het onderwijs en begeleiden van afstudeerstudenten. 2 x per jaar heb ik nog contact met Jan Eise, om te kijken in hoeverre ik nog mooie afstudeeronderwerpen voor zijn studenten weet. Leuk om zo een beetje contact te houden.

Nog 1 promovendus te gaan, ook vanuit project Adapner.
Ergens in 2022.

14 december 2021

Hydrogreenn 14 december 2021 @ EnTranCe

Kennisdeling, informatie-uitwisseling, nieuwtjes, filmpjes en netwerken. Waterstof Noord-Nederland, MKB. Bijna al deze aspecten kwamen aan bod in de Hydrogreenn bijeenkomst van 14 december op EnTranCe.

De sprekers waren in de EnergyBarn op EnTranCe. De deelnemers aan de bijeenkomst achter de buis. Alleen het netwerken hebben we moeten missen.

Met de klok mee van linksonder:
Daisy Tempelman, Jan jaap Aué, Mirjam Kramer, Tjerk Jansma en Cor Scholte.

Cor Scholte: Ik ben van het aanschouwelijk onderwijs

Johan Enters: Kennisuitwisseling in consortium is belangrijk

Kees Mark: Dialoog is nodig om duidelijkheid te creëren. Er zijn heel veel vragen, niet alleen technische, maar ook juridische.

Volgende Hydrogreennbijeenkomst : 17 februari 2022.

11 december 202111 december 2021

In gesprek met Eertwijn van der Dool – Chemport Innovation Centre

Eind november was ik samen met Marcel Koenis (Business development EnTranCe) op bezoek bij Eertwijn van der Dool van Groningen Seaports in het kader van de samenwerkingsrelatie van GSP en EnTranCe. Lokatie was het nieuwe CIC, Chemport Innovation Centre, waar Eertwijn verantwoordelijk is voor het aantrekken van bedrijven.
Het CIC is een project dat onder Nationaal P{programma Groningen valt, met verschillende partners waaronder Groningen Seaports. Chemport Innovation Centre CIC biedt ruimte om in een industriële setting proefinstallaties op te zetten voor groene chemische processen, deels gebaseerd op biomassa. Ze zijn circulair en leveren groene bouwstenen voor de chemie en groene energie. In deze proeftuin kunnen bedrijven opschalen naar pre-productie-schaal. Startups in de Groene chemie die op EnTranCe, bij ZAP beginnen kunnen voor een eerste opschaling naar CiC.

Chemport innovation center

Het CIC is onderdeel van het chemiepark bij Farnsum, net onder Delfzijl.
De bestemming van het CIC is nieuw, de gebouwen zijn oud. Het CIC bestaat nu uit twee oude loodsen, plus 4 hectare grond eromheen. Het gebouw is nu nog helemaal leeg. Eerst worden een paar ruimten als kantoor ingericht; er was al wel een tafel en een paar stoelen en gelukkig deed de verwarming het al. De rest van de gebouwen worden ingericht/opgeknapt als er gebruikers komen. Unique Selling Point van CiC voor processen die VEEL stroom nodig hebben: er is een directe aansluiting op stroom afkomstig van nabij gelegen Aldel. Nu is er 1 trafo met vermogen van 1 MW, er zijn niet veel proeftuinen waar dat kan. Er is ruimte voor 2-3 extra, waarmee het vermogen op 3-4 MW komt. De lokatie heeft nog een bestaande, vrij ruime vergunning. Per Q1 2022 wordt de eerste gebruiker verwacht.

View Slideshow

In de late middag zon staan de gebouwen van de verschillende industrieen fotogeniek te wezen. We sluiten het gesprek af met een rondleiding door de nu nog kille en tochtige loodsen. Toch nog een beetje groen: in een van de dakgoten zijn spontaan wat plantjes opgeschoten: een groen dak. Bij het weggaan spreken we af om over een jaar terug te komen als de eerste bedrijven hun intrek hebben genomen bij CiC. Benieuwd hoe het er dan uitziet.

1 december 20217 december 2021

In gesprek met: Albert Keizer van NG Shipyards

Groninger Ondernemer van het jaar 2021

Op een grijze winderige vrijdag middag was ik, samen met Marcel Koenis op bezoek bij Albert Keizer van NG Shipyards. Die ochtend waren we alledrie aanwezig bij een bijeenkomst van Duurzame Haven coalitie Lauwersoog, en de afspraak was snel gemaakt om aansluitend bij de scheepswerf langs te gaan. Albert Keizer is net gekozen tot Groninger ondernemer van het jaar. Voor bewegende beelden en geluid, zie hier het 3 minuten filmpje van NG shipyards. Bij NG shipyards werken momenteel ongeveer 60 mensen, waarvan driekwart in vaste dienst, met de intentie de anderen ook in vaste dienst aan te nemen.
Goede mensen zijn schaars en ook Albert Keizer kijkt naar werknemers uit het buitenland.

Een familiebedrijf gericht op duurzaamheid

We beginnen ons bezoek met een gesprek binnen in het nieuwe kantoor met een kopje koffie. Albert kijkt over onze schouders naar buiten en wijst op het blauw met oranje schip dat net langs vaart. Kijk, dat is ons nieuwe schip, dat nu een proefvaart maakt. Later, bij de rondleiding zien we het schip aan de kade liggen. Een COS monomaran, stabieler dan een catamaran, en ook nog eens energiezuiniger. Want Albert en zijn collega’s zijn continu bezig met innoveren. Hoe kan de scheepvaart steeds duurzamer en energiezuiniger gemaakt worden. In ontwerp, bouw en in gebruik. Dit schip is de eerste van drie uit een serie, bedoeld om onderhoud te doen aan de te bouwen windparken op zee, ten noorden van de waddenzee. Deze schepen zijn ontworpen door de engineers van NG Shipyards. Op dit moment worden ze nog met dieselmotoren aangedreven, maar in het ontwerp zijn al twee ruimtes beschikbaar gehouden om in de toekomst relatief makkelijk over te kunnen gaan naar brandstofcel-elektrische aandrijving van de schepen.

View Slideshow

Een puzzel met 40.000 stukjes

Albert leidde ons rond over de werf. Vanuit het kantoor, waar onder ander de engineers aan het werk waren, stapten we een grote hal in. Ineens een hele andere wereld: een grote nu nog vrij lege ruimte waar een net begonnen was met de bouw van een nieuw schio. Of eigenlijk een half schip, de onderste helft. De huidige hal is niet hoog genoeg om het schip in een keer te bouwen. Parallel wordt in twee hallen het onderste deel en het bovenste deel afzonderlijk in elkaar gezet: alleen casco bestaat zo’n schip uit i40.000 onderdelen. We bouwen niet van een (2D) tekening, legt Albert uit. Alles is 3D in de computer ontworpen en alle onderdelen worden uit plaatmateriaal gefreesd. Elk onderdeel heeft een QR code en de werknemers kunnen met de app ‘lezen; welk onderdeel waar moet komen; de lascodering en maatlijnen zijn ook aangebracht en tegelijk is in het systeem vastgelegd welke (materiaal) certificaten gelden voor de verschillende onderdelen.

NG shipyards blijft innoveren. Vanaf de engineering (hoe kan materiaal bespaard worden) tot de mogelijkheid van lassen met een lasrobot.

Ruim twee uur later vertrekken we. Dank je Albert.
Ik ben onder de indruk van de visie, de consequente keuzes en no nonsense doe – aanpak die Albert laat zien. En blij dat ik de werf nu ook ‘in het echt’ heb gezien.