Categorie: Projecten en Opdrachten

Binnenkort geef ik een presentatie over waterstof, en dan is het altijd leuk om ook een praktijkproef te kunnen laten zien. Natuurlijk goed om dat vooraf zelf even uit te proberen. Een proef proberen te laten zien die niet werkt is zo onhandig.

Vorige week in de achtertuin heb ik me vermaakt met het maken van waterstof met een kleine electrolyser, en met behulp van zonlicht.
Erg leuk. En daarna met behulp van de in het waterstofgas opgeslagen energie weer elektriciteit maken om een molentje op te laten draaien.

’s Avonds was ik bij Lucas, mijn co-presentator. Ook hij wilde wel even met de opstelling ‘spelen’. Maar omdat de zon bijna onder was , was het lastig om aan zonnestroom te komen…. We hadden wel een setje batterijtjes -als backup- voor de de electrolyse, maar geen houdertje waar de batterijen in konden. Goed om even proef te draaien dus.
Niet voor 1 gat te vangen. Lucas had boven nog wel een paar lampionhoudertjes van de kinderen voor Sint Maarten, desnoods konden we zo’n houdertje opofferen. Bij de overbuurman leenden we als backup ook nog een felle burolamp om desgewenst de zonnecellen mee te beschijnen.

Uiteindelijk hebben we dat niet nodig , want we hebben nu zelfs een complete dubbele experiment set -inclusief batterijhoudertjes- kunnen lenen. Dat gaat goed komen.

Dat heb je als je bij een netbeheerder hebt gewerkt; leveringszekerheid is cruciaal. Een netbeheerder voert het systeem redundant. n+1 heet dat bij Gasunie: als je twee compressoren nodig het voor het gebruik, zet je er een derde extra bij, voor geval 1 van de eerste twee uitvalt.
Grappig weetje: Bij Tennet noemen ze het redundant bouwen juist n-1.
Vertelde de  overbuurman van Lucas waar we de burolamp leenden, hij werkt bij Tennet.

Ik kijk regelmatig op de website van New Energy Coalition om te zien of er nog interessante energy activiteiten zijn. Zo kwam ik een symposium tegen over de groene waterstof economie. Hele dag, vijf sprekers. Het symposium van door een studentendispuut van de Rijksuniversiteit Groningen, samen met de N.E.C. georganiseerd, en daarom was het niet zo vreemd dat er vrijwel alleen studenten waren in de collegezaal. Leuk om daar weer eens tussen te zitten.

Goed gevarieerd programma en vooral eerste verhaal van Mariana ging wat dieper. Electrolyse wordt vaak heel simpel uitgelegd:  men neme water, dope er twee electroden in, spanning erop en water wordt ontleedt in waterstof en zuurstof. Mariana dook dieper in de details van de chemische reacties aan het oppervlak van de electroden en liet zien dat het heel wat ingewikkelder in elkaar zit.  Ze vertelde over corrosie en over de invloed van de precieze stand van de watermoleculen bij het oppervlak.

Een gevoel van herkenning toen het ging over de kristalstructuren van platinaoppervlak. Lang geleden ben ik in Utrecht afgestudeerd op een onderzoek ook deze kristalstructuren, van koperoppervlakken weliswaar en niet van platina. Toch nog een link met mijn eigen collegetijd.

Op 25 maart de eerste pilot workshop gehouden op de manier zoals ik het bij de start van mijn  bedrijf EnergyGarden bedoeld had.

Recept:
– iemand met een idee (vraag/innovatief idee), waar veel onzekerheden omheen zijn
–  een divers team van 4-6 personen.
– een facilitator.
– een ruimte met veel ‘muur’ om post its op te hangen.

In de pilot was Wim de idee hebber, met een idee voor een open innovatie omgeving die verder gaat dan EnTranCe, waarvan hij de initiator is.
Deelnemers waren Anja, Jochum, Renske, YangSoo, Britta en Charles van New Energy Coalition, DNVGL, Voys, Composytum, Gasunie en VanSantvoordmarketing.
De facilitering en organisatie nam ik, vanuit EnergyGarden voor mijn rekening.
Lokatie was ter beschikking gesteld door GasTerra.

De werkvorm is gebaseerd op Design Sprints (GV sprints), een werkwijze om in 5 volle dagen, met een divers team van een idee tot gesprekken met beoogde klanten te komen. Op dag 4 van 5 bouw je dan een prototype als dat lukt, of een ‘mock up’-website of zelfs een brochure van wat het moet worden dat je aan de man/vrouw wilt brengen. Op dag 5 leg je dat ‘minimal viable product’ voor aan je doelgroep.

Met dit soort kort cyclische methodieken kun je heel snel toetsen of klanten je uiteindelijke product of dienst interessant vinden.

De pilot duurde drie uur, en omvatte alleen het eerste deel van een 5-daagse sprint: het helder krijgen van het probleem, en het vaststellen van focus thema’s.
Nevendoelen van de pilot waren:
– toetsen of de werkwijze ook toepasbaar is op een breed, nog vaag idee; antwoord was JA!
– feedback krijgen van deelnemers aan de workshop, klanten van energygarden, op het product van EnergyGarden, de WhiteBOx Workshop.

Nuttige feedback om mee te nemen in het vervolg.
Leukste was (van verschillende deelnemers); een diverser team.
Die verraste me een beetje: ik had toch een mooie M/V verdeling, variatie in leeftijd (van 25-68), allemaal verschillende bedrijven van heel klein (1) tot heel groot (10.000 en)?
Inderdaad, maar wel allemaal leuke enthousiaste mensen en allemaal al mensen die positief staan tegenover energietransitie. Volgende keer dus ook in hele andere hoeken kijken, teamlid vanuit de zorg, of een (positief) kritische tegenstem.

Waarom white box?
Het idee is initieel nog vaag, zit in iemands hoofd, kent nog veel onzekerheden en aannames. Alsof het een black box is. En white box klinkt nu eenmaal veel positiever. Laatste vraag die gesteld werd: wat zit er in de White Box (die de hele workshop midden op tafel stond). De deelnemers weten het nu.

Heb je een innovatief idee of probleem op het vlak van energietransitie en interesse in een EnergyGarden workshop? Wil je er achter komen wat in de white box zit? Neem gerust contact op.

 

Mooi dat het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering en bijdragen aan de energietransitie landelijk hoog op de agenda staan. Het is wel afwachten wat de politiek gaat doen, zeker na de verkiezingen van vandaag. Het wordt steeds meer helder dat -hoe dan ook- de veranderingen in ons energiesysteem in de toekomst een groter beslag op onze portemonnee gaan leggen. Hoe gaan we daar als maatschappij mee om: praten, klagen of doen.

Ik word enthousiast van de vele lokale -bottom up- initiatieven. Van energiecooperaties, buren die hun energie delen en dorpen of wijken die duurzaam willem worden en zelf actie nemen. Die niet afwachten op wat er in de politiek wel (of niet) beslist wordt.  maar die zelf initiatief tonen. Doen dus.

Gister had ik een interessant gesprek met Jur de Pauw en Oene Zwittink uit Valthe, die aan de slag gaan met een werkgroep om de energie en creativiteit uit het dorp te mobiliseren. Ze hebben een ambitieus doel: alle woonhuizen in Valthe in 2030 energieneutraal. Komende week organiseren Jur en Oene een bewonersavond, aftrap van de weg naar Duurzaam Valthe. Succes!

Eind januari organiseerde ik – ik kader van een biogasproject bij de Rijksuniversiteit Groningen- een Biogasmiddag.
Op een winterse vrijdagmiddag, 25 personen, op lokatie bij DNVGL –  aan de Energieweg in Groningen.  Genodigden van de kant van de kennisinstellingen (Rijksuniversiteit en Hanzehogeschool) en van de bedrijfspartners van het project Adapner.

Geslaagde middag met
– een presentatie van Sanderine NonHebel, Associate professor RuG. Met veel grafische plaatjes gaf ze in korte tijd een helder beeld van de verschillende ketens die er zijn in de veehouderij (van gras naar koe naar mest terug op het land (of via vergister terug op het land. Kunstmest, krachtvoer en ontrekking van koolstof tgv vergisting verstoren de natuurlijke cyclus.
– Jeroen Tideman van Bioclear Earth, die een toelichting gaf op een aantal van de biogasprojecten waar zijn bedrijf bij betrokken is. Een voorbeeld is Greenstep, waar de gebruikelijke anaerobe vergisting (zonder zuurstof, langzaam), versterkt wordt met een aerobe stap (met zuurstof, snel).
– Hans Jansen van STERCORE vertelde met overtuigend enthousiasme over de groengasfabriek waarvan de bouw op het punt van beginnen staat.  Er wordt gebruik gemaakt van vergassingstechnologie en levert ook bio-based koolstof, een waardevolle grondstof voor onder andere de landbouw.
– Mark Stomp (Gasunie) gaf een rondleiding langs de TorrGas installatie, die in de grote hal bij DNVGL staat.
– en tot slot een inleiding door Rene Poppen van de stichting Duurzaam Dearsum, gevolgd door een korte workshop.

Met dank aan mede organisatoren Eric en Harm.

15 januari in het Energy Academy gebouw op de Campus Groningen.
Kennis lunch over de WE- Energy game. Volle zaal, misschien mede door de enthousiaste flyers: presentation, with soup and delicious breads.

Terugblik
Mathieu, project coordinator  van het steeds groeiende WE-energy team trapte af met terugblik op 2018. Zoals de aanbesteding: ProvincieUtrecht: de WE-energie game is/wordt in alle gemeenten  van Utrecht gespeeld. Basis voor bewustwording in de gemeenteraden. Na het spelen van het spel, volgt steeds een discussie. Als “nazorg” levert het WE-energy team een top 3 resultaten uit de discussie, aan gemeenten en provincie. Ook doen ze een voor en nameting.

Communicatie
Ronnie verzorgt de communicatie. Bij zijn afstuderen heeft hij de initiele website voor het project gemaakt en is blijven plakken. Hij doet alles van website, social media, flyers.  Ronnie geeft aan dat in dit geval mond-op-mond reclame heel goed werkt. Mensen die het spel gespeeld zijn zijn enthousiast. en die enthousiaste mensen leveren ook weer content voor de website (bij deze, Ronnie).
Ronnie laat wat voorbeelden van achter de schermen zien :  informatie die hij -met google analytics- tevoorschijn kan toveren uit de bezoekers van de website: 70 procent man, leeftijd 35-54 jr; bezoekers initieel alleen in de provincie Groningen, maar nu alle provincies behalve Zeeland en Flevoland, mooi op kaart van NL te zien. Ook dat iemand in de zaal NU is ingelogd.

Bordspel 
In februari klaar.  Bedoeld voor middelbare scholen, cooperaties, en anderen die het spel willen spelen. Zonder begeleiding van het WE-energyteam, maar wel met goede handleiding en tips.
Teun , 4e jaars communicatie, vertelt over zijn onderzoek. Samen met Iris, Jelle en Mark keek hij naar doelgroep en communicatie voor het bordspel. Het team van studenten heeft een communicatieadvies opgeleverd en zelfs een instructievlog gemaakt. Ook is er een podcast.

Een groep van 6 PABO studenten gaat aan de slag met een versie voor basisscholen.

WE-energy tool
Nu wordt het serieus.
In de tool worden allerlei formules ingebouwd, windturbine, gevalideerde data vormt de basis. We krijgen een demonstratie te zien van wat de tool straks allemaal kan: geselecteerd een gebied op een echte (landkaart. Je klikt aan ‘grote windturbines’. En de tool berekent voor je wat dat betekent aan aantal molens dat daar past, hoeveel energie ze opwekken e.d. Binnenkort komt de tool beschikbaar voor gemeenten en organisaties.

Onderzoek
De vraagstukken waar de studenten en afstudeerders, zoals Sandor, mee werken zijn actueel. In de zomer van 2018 kwamen de berichten over een groot aantal beoogde zonneparken dat niet kan worden aangesloten op het net: congestie in de elektriciteitsnetten.
Onderzoeksvraag:  hoe kunnen we bestaand netwerk efficiënter benutten.
O.a. kijk naar oriëntatie zonnepanelen, opslagmogelijkheden.

Internationaal
Het enthousiasme van het WE-energy team, de relevantie van het onderwerp, en het samen dingen kunnen doen, de vele studenten die er een mooi studieonderwerp in zoeken en vinden. Alles draagt bij aan de groei van WE-energy. Ook internationaal!
Tijdens de lunchlezing wordt een paar zalen verderop het WE-game live gespeeld met een groep van 20 studenten uit de USA.

Maandag tot en met vrijdag deelgenomen aan een 3 daagse masterclass over Store and Go. Georganiseerd door het Energy Delta Institute, onderdeel van de New Energy Coalition en een van de partijen die meedoet met het vierjarige project Store and Go.
Kern van het project, of misschien wel programma, is het omzetten van (overtollige) elektriciteit in waterstof. En daarna van waterstof met CO2 omzetten in methaan. Methaan is belangrijkste bestanddeel van aardgas en kan in het landelijk of distributie-net van aardgasleidingen worden gestopt, groen gas.

I&I: intensief en interessant

Het project heeft al drie van de vier jaren achter de rug, en heeft een budget van maar liefst 28 miljoen euro!  60 mensen in verschillende landen werken eraan. In Duitsland, Zwitserland en Italie zijn en worden pilot projecten uitgevoerd. In Falkenhagen, Solothurn en Troia.
Deze workshop was de eerste van 7 die in verschillende Europese landen wordt georganiseerd, om de resultaten van het project te delen. De eerste twee dagen vooral presenaties, de laatste dag een case study : per team konden we verschillende keuzes maken voor het bouwen van een power to gas fabriek. Met een spreadsheet, gevuld met actuele data van de drie pilot projecten, konden we doorrekenen of ‘onze ‘ P2G plant’ economisch rendabel zou kunnen zijn. Conclusie: met deze inputgegevens NIET, vooral bepaald door de prijs van elektriciteit die we hadden aangenomen.

Aansluitend aan het waterstofsymposium dinsdagochtend 2 oktober, was er voor de buitenlandse gasten uit Japan en Duitsland een excursie georganiseerd naar de Magnum Centrale in de Eemshaven en naar de gasopslag en Hystockproject in Zuidwending.

Er was nog plek in de bus, en ik schoof last minute aan.  Jaren geleden, toen de Magnumcentrale nog in aanbouw was ben ik er eens geweest, interessant om nog eens langs te gaan nu de centrale in bedrijf is (vanaf 2013).
We kregen een toelichting op het H2M project, een groot project waar Nuon-Vattenfall, eigenaar van de centrale, Equinor (voorheen statoil) en Gasunie betrokken zijn. Een project waarbij een deel van de centrale omgebouwd wordt om op blauwe waterstof uit Noorwegen te gaan draaien.
Enige minpuntje : de rondleiding ging vanuit de bus, een rondje over het terrein. Da’s toch een stuk minder indrukwekkend, dan als je tussen de enorme compressoren en gebouwen doorloopt. Vanuit efficiency en veiligheidstechnische redenen kan ik me de keuze wel goed voorstelen overigens.

Is het toeval dat er drie centrales (die samen 25-30% van de stroom voor heel Nederland opwekken) zo vlak bij elkaar staan in het Eemshaven gebied? Nee, tuurlijk niet. Plek aan de kust is handig, vanwege het vele benodigde kkoelwater. En omdat de overheid 10 jaar geleden het Eemshavengebied, naast de Maasvlakte, als vestigingsplaats voor centrales heeft aangewezen.
De Eemscentrale, een gascentrale, uit 1996 is de oudste. De Magnumcentrale, ook op aardgas is van 2013. De Eemshavencentrale van RWE is nog nieuwer, van 2015.