Het is 8 november. Tegen half twee zit ik in het bedrijfsrestaurant van GasTerra te wachten op Annie Krist, CEO van GasTerra sinds april 2017.
Vertel eens iets over jezelf
Annie Krist is 58 jaar, geboren in Friesland. Oudste dochter in het gezin, en altijd in Noord Nederland gewoond. Na atheneum B volgde een studie sociale geografie en werkte Annie bij de Rijksuniversiteit Groningen. Een promotie was niets voor mij, zegt Annie, en toen werd ik gevraagd om bij Gasunie te solliciteren, in kader van een management development programma. Dat was in 1987.
In de Gaswereld
De reden dat Annie zo lang bij Gasunie gebleven is heeft te maken met het onderwerp energie. Annie vond en vindt het maatschappelijk belang van energie fascinerend. Energie heeft een gigantische effect op de maatschappij en de economische ontwikkeling, en vervult die rol toch ergens zo onzichtbaar, bijna anoniem.
Een tweede driver voor haar was de publiek-private rol van Gasunie. Een van de weinige goede voorbeelden van overheid en private partijen die elkaar zo goed weten te vinden. Wisten te vinden, corrigeert Annie zichzelf. We hadden toen echt een ondernemende overheid. Daar zitten we tegenwoordig wel een beetje om verlegen.
Waar Gasunie vanaf 2005 volledig in staatshanden kwam, is GasTerra steeds een publiek-private organisatie gebleven. Ook speelt mee, zegt Annie, dat ik 7 jaar op de mooiste plek binnen Gasunie heb gezeten, als directeur GTS. Leuker kan het niet worden. Een mooi moment voor een overstap.
Ze herhaalt de wijze woorden van haar oudste zoon:
Je kunt beter spijt hebben van iets dat je wel gedaan hebt, dan spijt dat je iets niet gedaan, niet geprobeerd hebt.
Per 1 april 2017werd Annie de nieuwe CEO van GasTerra. Natuurlijk realiseerde ze zich dat het een roerige tijd kon worden voor GasTerra. Ze heeft wel de indruk dat haar omgeving de overstap groter achtte, dan dat zij het zelf heeft beleefd.
Inspiratie?
Annie denkt daar even over na. Binnen Gasunie was George Verberg een groot voorbeeld voor haar, van hem heeft ze veel geleerd. Angela Merkel en Khadija Arib, noemt Annie vervolgens als personen waar ze grote bewondering voor heeft. O ja, en Obama, vooral ook door zijn humor! We praten door over de overeenkomst van deze voorbeelden: allemaal zijn het personen die onverstoorbaar hun koers blijven varen in een sterk politieke omgeving en die moeilijke onderwerpen niet uit de weg gaan.
Sterk punt GasTerra
Het sterkste punt van GasTerra is de enorme focus waarmee het bedrijf haar taken als groothandelaar in gas uitvoert. GasTerra heeft een ‘smalle’ taak. Dat geeft veel richting en maakt ook dat iedereen die bij GasTerra werkt een enorme drive heeft om die taak zo goed mogelijk te doen.
Toen ik hier kwam,zegt Annie, viel me op hoe ‘lean’ het hier is georganiseerd, gericht op processen. Daar is de kost ook wel voor de baat uitgegaan. Dit heeft het mogelijk gemaakt het werk met zoveel mensen minder te doen, van 220 naar nu 150.
Korte termijn, wat houdt jullie bezig?
Het nieuwe gasjaar is net ingegaan per 1 oktober en GasTerra doet haar best op de minimale lijn uit het kabinetspad uit te komen voor de komende winter. Een behoorlijke operationele uitdaging: de hoeveelheid benodigd Groningengas is immers sterk afhankelijk van de temperatuur en je weet pas achteraf hoeveel je had mogen doen. Het is steeds meer schieten op een bewegend doel aan het worden.
Verder is GasTerra zich aan het inrichten op sterk teruglopende gasvolumes, tussen nu en 2022. Dan zal de nieuwe stikstoffabriek van Gasunie klaar zijn en kan veel hoog-calorisch gas worden omgezet worden in laag-calorisch gas. GasTerra werkt aan het verkrijgen van helderheid over haar rol na die periode, met politiek, aandeelhouders en andere stakeholders.
Voor 2018 had GasTerra als speerpunt 2018 hernieuwbare gassen. GasTerra kocht al langer groen gas in, maar zonder de bijbehorende certificaten, waardoor ze het niet als groen gas kon verkopen. Sinds kort kan GasTerra ook de certificaten mee verhandelen en daarmee -denkt ze- geeft GasTerra een extra boost aan groen gas-produktie. Verder zet GasTerra zich in voor een soort ‘kleine velden’-beleid voor groen gas. Net zoals GasTerra een rol kon spelen in het inpassen van kleine velden (aard)gas in haar portefeuille, zou ze een rol kunnen spelen om de groen gashandel te versterken.
GasTerra en waterstof?
Met betrekking tot waterstof constateert Annie dat de ontwikkelingen zich heel sterk richten op productie en transport, maar weinig over wie de waterstof straks gebruikt, welke prijs ze willen betalen, waar het mee concurreert. GasTerra is goed in handel en in prijsvorming en concentreert zich op de vraag hoe een markt tot stand gebracht kan worden.
Een rol voor GasTerra in waterstof ligt volgens Annie -uitsluitend- in de groothandelskant. Een aggregator rol, met een portefeuille van verschillende aanbieders en verschillende vragers.
Daarbij vind ik de timing rond waterstof ingewikkeld, vervolgt Annie. We zullen daar redelijk snel klappen moeten maken als samenleving. Je kunt natuurlijk geen bedrijf van 150 man in de lucht houden als de conclusie is dat er in mogelijk in 2033 een aggregator rol voor waterstof kan komen. Voor ons is het belangrijk dat dat logisch in elkaar over vloeit, van aardgas naar hernieuwbare gassen.
Samenwerking
Op dit moment ziet Annie binnen de gassector een constructieve samenwerking binnen de hele keten van producenten tot distributie door regionale netbeheerders. De partij een vullen elkaar goed aan, vooral gericht op hernieuwbare gassen. Partijen in de KVGN, en daarbinnen het Gilde -gas in lange termijn duurzame energievoorziening- slagen er steeds beter in om gezamenlijk routekaarten te maken, om ministerie van economische zaken te helpen om keuzes te maken.
Drempel, belemmering
Het sterkste punt van GasTerra is tegelijk een zwak punt: de sterke focus en smalle taakstelling, vormt de grootste uitdaging, nu de backbone van GasTerra’s portefeuille naar nul wordt teruggebracht.
De aansturing van GasTerra is ook lastig. De ene aandeelhouder hecht meer waarde aan een bepaalde rol, dan een andere. De private aandeelhouders zijn zelf in hun moederbedrijven actief bezig met de energietransitie De overheid worstelt met haar rol aan de marktkant, trekt zich steeds meer terug als actieve partij en laat het over aan regulator. Bij klimaattafels zegt de overheid: jullie -burgers, bewoners, industrie- zijn aan zet.
Laatste vraag: waar sta jij zelf over 5 jaar?
Stilte. Misschien wel in het onderwijs. Middelbaar onderwijs. Als ik nog een andere richting wil dan energie, dan moet dat binnen vijf jaar gebeuren.
