Het is 10 uur s morgens, 13 januari 2020 als ik met Marc Jager door de gangen van het provinciehuis Groningen loop, waar hij die ochtend afspraken heeft. Op zoek naar een plekje voor dit interview.
Vertel een iets over jezelf. Waar kom je vandaan?
Marc begint: Waar kom ik vandaan… ik ben als Groninger geboren in ballingschap, in Gelderland. Zijn ouders zijn beiden afkomstig uit de veenkoloniën maar vertrokken al jong naar een ander deel van het land. Marc groeide op in de buurt van Arnhem, en op zijn 18e kwam hij naar Groningen. Om er te blijven. Eerst studeren, sociologie en bestuurskunde, en al snel de politiek in. Marc begon in 1999 als statenlid bij de provincie Groningen en was van 2009-2011 gedeputeerde. In de periode 2001-2007 werkte Marc voor een Europarlementariër en leerde daarbij veel over de relatie Brussel – Den Haag – regio. Van 2007 tot aan zijn gedeputeerdeschap werkte Marc voor Bouwend Nederland. Na 2011 werd Marc zelfstandig ondernemer, rode draad in zijn advieswerk is het opzetten en begeleiden van publiek-private samenwerking rond energietransitie. Marc woont in Haren met Karin en twee zoons van 9 en 12.
Bij de provincie was Marc, als statenlid en later als gedeputeerde, vanaf 2006 betrokken bij projecten rond de nieuwe elektriciteitscentrales van Nuon en Essent in het Eemshavengebied. De leveringszekerheid van elektriciteit voor de noordelijke industrie was in het geding, en de nationale overheid stimuleerde de bouw van centrales. Op dat moment was iedereen van links tot rechts, inclusief de milieufederatie, een voorstander van CO2 afvang en opslag, de beoogde kolencentrale moest dus CO2-afvang-voorbereid zijn.
Marc vertelt dat dit het eerste project was waar hij zich verbaasde over de adhoc keuzen van de nationale overheid. Hoe kan het dat je als overheid een maatregel -als CO2opslag- als apart project de samenleving ingooit, zonder aandacht te geven aan de context. En de context is klimaatverandering, energietransitie, kortom de ‘why’. Waarom moeten we CO2 afvangen? Die vraag werd niet beantwoord. Hierdoor is zo’n project heel gevoelig voor sentimenten. Toen er publieke en politieke tegenstand kwam rond een project Barendrecht was ook het project rond de CO2 afvang in het Noorden van de baan.
Waar ben je werkzaam?
Marc is al jaren werkzaam als zelfstandige en sinds 2 januari van dit jaar medeoprichter van ProDo, een maatschap met 4 partners. De maatschap is zo ‘vers’ dat de website nog niet is aangepast. Reden om een maatschap op te richten met de drie andere consultants is het kunnen leren van elkaar. Alleen ga je sneller, samen kom je verder, is de gedachte daarachter, zegt Marc.
De afgelopen drie jaar is Marc als director of strategy verbonden aan Royal HaskoningDHV voor 3 dagen/ week. Daarnaast is Marc momenteel de procesbegeleider van de Regionale Energiestrategieën (RES) in Groningen en in Friesland.
Wat breng je mee?
Marc heeft geleerd dat zijn toegevoegde waarde in de projecten waarin hij deelneemt vooral ligt in het anders dan anderen tegen de dingen aankijken. Hij is steeds gericht op verbinding, en doorziet snel wat de belangen van de verschillende partijen zijn. Hij vindt het cruciaal om uit te kunnen leggen wat de waarom-vraag achter een activiteit is om daarmee begrip te kunnen kweken. Dat doet hij ook bij de verschillende waterstofprojecten waar hij bij Royal HaskoningDHV bij betrokken is.
Tot voor kort was Marc actief in het project Waterstofwijk Hoogeveen, een project waarin onderzocht wordt onder welke omstandigheden zo’n wijk gebouwd zou kunnen worden.
Het Waterstofwijk project is voortgekomen uit een flexibel netwerk Hydrogreenn, organisaties en bedrijven uit voornamelijk Noord Nederland – die met concrete projecten een bijdrage willen leveren aan de inzet van waterstof in ons veranderende energiesysteem. Ik vind de samenwerkingsvorm in dit project super interessant, hoe publiek en privaat samen in zo’n nieuwe ontwikkeling stappen. Dat is de socioloog in mij, vult Marc aan. Heel uitdagend, dat een groot aantal partijen met deel interesses, deel kennis en deel belangen iets groots en meeslepends willen gaan doen. Op inhoud al uitdagend, maar op samenwerking zeker net zo uitdagend
Komende drie maanden?
In de provincies Groningen en Friesland is Marc ‘procesbegeleider’ van de regionale energie-strategieën. We zijn nu bezig met een versie 1.0. In 2023 komt er een 2.0, en dan een 3.0 enzovoort. Heel belangrijk is daarbij het managen van verwachtingen. Marc ziet de RES niet als een ‘eenmalig document’, maar de werkwijze is een basis voor de manier van samenwerken voor de komende decennia.
Hij constateert een ontwikkeling van een mondiale energiemarkt, gebaseerd, op gas, olie en kolen, naar meer regionale energiesystemen. Marc gelooft niet dat de regio-aanpak ertoe leidt dat iedereen een jaarrond groene, betaalbare en veilige energievoorziening in de eigen regio zal hebben. Misschien moet de trend van mondiaal naar regionaal maar even doorschieten, oppert Marc. Hij hoopt dat de uitkomst van de 30 regionale strategieën er een is van eigen initiatieven binnen de regio vooral ook concrete aanbevelingen en suggesties voor de nationale overheid geeft ten behoeve van nationaal beleid.
Hoe zie jij de ontwikkelingen de komende paar jaar?
Aandacht in deze eerste RES ligt vooral bij wind- en zon-projecten op land. In het verleden zijn veel fouten gemaakt doordat de parken – meestal door het rijk- over de mensen heen gestort zijn, betoogt Marc. Dit heeft veel weerstand -en nu nog steeds argwaan- opgewekt.
Vanaf 2021 komt de warmtevisie in beeld. Dan zal elke gemeente een duidelijk warmteplan moeten hebben. Het is aan ons, aan de bedrijven, om te laten zien hoe dat uitgevoerd kan worden. Dat zou volgens Marc echt ondersteund moeten worden met wetgeving. Warmtenetten, maar ook waterstofinfrastructuur moet gewoon een nutsfunctie krijgen, met bijpassende regelgeving. Er moet niet alleen over techniek gesproken worden. Energietransitie is vooral een sociale transitie. Hoe maken we het haalbaar en betaalbaar, dat is de grote uitdaging, concludeert hij.
Waar sta jij zelf over 5 jaar?
Marc gaat ervan uit dat hij nog steeds bezig is met het vormgeven van de energietransitie aan de voorkant. Hij zoekt daarbij naar projecten die steeds meer impact hebben. Ik hoop elk jaar mijn impact wat te kunnen vergroten met de projecten die ik doe. Met een lachje zegt Marc: Uiteindelijk ben ik gewoon een wereldverbeteraar. Ik wil zien dat de samenleving om mij heen een stukje groener wordt.
Binnen het uur sluiten we ons gesprek af. De mooie blauwe lucht, die aan de muur van het provinciehuis hangt, doet dienst als achtergrond voor de foto’s. Marc brengt me naar de uitgang en duikt meteen zijn volgende afspraak in.