Glas uit Franeker

Afgelopen woensdag was ik met collega Tjerk op bezoek bij het bedrijf D&O glas in Franeker. Een bedrijf dat  gespecialiseerd is in bijzonder glas. D&O is gestart in 1999. De directie bestaat uit Roland en Sebastiaan Douma, broers met lange ervaring op glasgebied. Zij hechten waarde aan kwaliteit en houden van aanpakken en oplossen. Ondernemers met een no-nonsense manier van werken.

Via project Groene Waterstof Booster kwamen we in contact. De broers verkennen de mogelijkheden om het bedrijf te verduurzamen. Een onderdeel daarvan is het energiegebruik. Met de 400 PV panelen kan het bedrijf prima in eigen stroom voorzien en blijft er ook nog wat over.  En er is nog meer ruimte (net nieuw perceel bij het bedrijf getrokken) voor additionele PV. De grootste energiepost is nu het verbruik van de eigen vloot bedrijfswagens: twee vrachtwagens en twee bestelbussen op diesel. Elk week rijden deze rond in allerlei steden in de benelux. Meestal in de binnenstad want klanten zijn vaak musea en historische gebouwen die in het centrum van veel steden liggen. In hoeverre zou groene waterstof een rol kunnen spelen in het emissieloos rijden?, vragen de broers zich af. 

Vanaf 2025 gelden in verschillende binnensteden emissiebeperkingen. En vanaf 2030 mogen er geen nieuwe dieselvoertuigen meer verkocht worden. 

Kijk eens naar het formaat van het steekkarretje links op de foto. Dan zie je pas hoe groot de glasplaten zijn …

Een van de klanten van D&O glas is het Koninklijke Planetarium Eise Eisinga. Ook in Franeker. 

 

Op bezoek in ‘de Toekomst’

De Toekomst

Scheemda was vroeger centrum van de strokarton industrie. Twee fabrieken, de Toekomst 1 en Toekomst 2 lagen  vlak buiten het dorp en hier werd tot 1968 strokarton geproduceerd. Daarna is het lange tijd gebruikt voor opslag, renovatie en verkoop van machines. Na jarenlange leegstand waren de gebouwen flink vervallen, een van de twee fabrieken is gesloopt, de ander helemaal gerenoveerd. Het bleek moeilijk om de om te toveren tot een rendabel gebouw, en het complex werd een paar keer doorverkocht. De huidige eigenaar is Patrick Beijk, horecaman in hart en nieren en vast van plan een bijzondere horeca- en belevingslokatie te maken van de Toekomst.

Groene Waterstof Booster en Kunstwerken

In het kader van het project de Groene Waterstof Booster was ik vorig jaar zomer al met Patrick in contact gekomen, steeds on line. Patrick wil de lokatie verduurzamen, net als de activiteiten die hij voorziet binnen de monumentale oude panden. Samen met collega Jochem Durenkamp van New Energy Coalition ging ik  22 juni op bezoek bij de Toekomst. Vanaf de A7 bij Scheemda is de het oude pand met de karakteristieke schoorsteen goed te zien. Zie ook dit filmpje van het huidige gebouw. LINK .  Het eerste wat ons opviel was de bedrijvigheid, het grote aantal auto’s. Naast allerlei (ver)bouw activiteiten liepen er ook veel studenten van  Academie Minerva, de kunstopleiding van de Hanzehogeschool: de komende week is hun eindpresentatie en aansluitend een publieke tentoonstelling van hun afstudeerwerken. 

Horeca en Historie – Duurzaam

Als we aankomen is Patrick Beijk nog even bezig. Duizend-en-een verschillende dingen door elkaar heen: aansturen van de bouwvakkers die nu bezig zijn met nieuwe grote WC blokken ( voor toekomstige activiteiten als festivals met 1000 + mensen); en de kleine kamers / appartementen voor muziekgroepen die hier in de toekomst komen optreden. Bedenken hoe het gebouw geïsoleerd kan worden; met de architect plannen maken voor de inrichting: verschillende horecagelegenheden, huisjes op het terrein, uitbouwen van een replica VOC schip (de oude spanten zijn opgekocht en liggen op het terrein), het ombouwen van oldtimers tot foodtrucks. Het regelen van een aardgasaansluiting. En kijken hoe steeds opborrelende nieuwe ideeën een plekje kunnen krijgen. Tess, de assistent van Patrick en student architectuur, geeft ons een uitgebreide rondleiding. Met op haar ipad prachtige plaatjes (renders) van hoe het er uit komt te zien.  Zoals dit plaatje van de  ‘Beergarden’, op de plek waar  nu een soort binnenpleintje is. Waar mogelijk worden de oude machines, en industriële overblijfsels bewaard. De grote ijzeren bolketels waarin het stro gekookt werd, de tanks, leidingen en tandwielen. Patrick sluit aan, en we drinken een kopje koffie op een oud houten bankje. Onder de indruk van de ideeën, het enthousiasme en de visie die uit zijn verhaal volgen. 

wordt VErvolgD !

We kwamen hier om te praten over een onderzoek over een koffiebranderij gestookt met waterstof, en we gaan weg met een heleboel aanknopingspunten voor vervolgcontacten rond verduurzaming van de Toekomst.  

In gesprek met: waterstof team Douna

Al doende leert men

Een paar maanden terug was ik op bezoek bij Douna, Machinefabriek in Leeuwarden. Douna is gespecialiseerd in precisie metaalbewerking, zoals de metalen delen van grote afsluiters die in de olie- en gas industrie worden gebruikt. In de visie van Hendrik Wijnja, technisch directeur bij Douna, zal waterstof een significante rol gaan spelen in het energiesysteem van de toekomst, en daarmee ook bij hun huidige klanten. Maar hoe neem je een stap in een nieuwe wereld, de waterstof wereld? Douna koos er voor om ‘al doende te leren’. Ze begonnen, met studenten, een kleine alkaline electrolyser te bouwen. Niet omdat ze die op termijn willen zelf (als geheel) willen produceren, maar om te leren. Douna nam een nieuwe medewerker aan, speciaal voor waterstof. 

Groene Waterstof Booster

Douna zocht contact met project de Groene Waterstof Booster, en startte een ‘vouchertraject’. Doel van dit specifieke deelproject was om een veiligheidsrisicoanalyse te maken van de door hen ontworpen en gebouwde electrolyser. Volgende geplande stap : het kunnen aansturen van de electrolyser. De risicoanalyse is uitgevoerd door Rashi Mor van KIWA en het waterstofteam van Douna; het rapport is in maart 2022 opgeleverd aan Douna, en een stagiair is nu bezig met het implementeren van de aanbevelingen in het ontwerp. 

Bezoek EnTranCe

Het waterstofteam van Douna is groeiende, en het bedrijf kan nog veel meer jonge mensen gebruiken. Om in nieuwe markten te treden. Naast de metaalbewerking ook het aanbieden van servicediensten in het onderhoud van (waterstof) installaties. Op 15 maart was een team van Douna op bezoek bij EnTranCe.  Kennisuitwisseling, bekijken van de testmogelijkheden op EnTranCe, terugkijken op het vouchertraject. Projectleider Groene Waterstof Booster Tjerk Jansma gaf een rondleiding langs de verschillende onderdelen van de waterstofketen op EnTranCe.

Van het een komt het ander

Het mooie van zo’n eerste samenwerking is dat er allerlei spin off op kan volgen. De Douna-collega’s vertelden dat binnen een paar dagen bekend gemaakt zou worden dat een SNN- (EFRO)- subsidie was toegekend waarin Douna -in een consortium van partijen- ging werken aan het bouwen van een electrolyser in Noord Nederland. Met Demcon als penvoerder. Het project heet WAviatER : WAterstofproductietechnologie voor de Aviation sector en Energietoepassingen op Regionaal niveau. Het gaat hier om het ontwikkelen van een electrolyser om groene waterstof te produceren als emissieloze energiedrager voor lichte vliegtuigen, drones en grondmaterieel op Groningen Airport Eelde (GAE).

Een stukje verderop in het gesprek bleek dat er via een omweg ook al een link  was met het WAviatER project. In februari  zijn twee afstudeerders  HBO-recht van de Hanzehogeschool, onder de vlag van de Groene Waterstof Booster, gestart met hun onderzoek naar  een electrolyser (en een tankstation) op  Groningen Airport Eelde!

Groene Waterstof Booster – Configurator Holthausen opgeleverd

Groene Waterstof Booster Voucher

Vanmorgen (8 maart) met Aldwin Oechies en Geert Jan Hardenberg van Holthausen Clean Technology en GWB- experts Julio Garcia Navarro van New Energy Coalition en Jan Bekkering van Hanzehogeschool Groningen een afrondend gesprek gehad van de waterstof-voucher die in 2021 door Holthausen is aangevraagd.

Een belangrijk onder deel van het project Groene Waterstof Booster (GWB) is het zogenaamde voucher-traject (door de meeste mensen als voutsjer uitgesproken, door sommigen -op zijn chique- als voesjee). Vanuit New Energy Coalition ben ik projectleider voor dit projectonderdeel: het samen brengen van MKB-ondernemers en Experts vanuit het Groene Waterstof Booster consortium.

Aan de gezichten te zien: goede meeting. Van links naar rechts: Julio, Aldwin en Jan.
Configurator

Veel bedrijven komen naar Holthausen toe met een ‘maatwerk’ vraag; wat nodig is om hun specifieke diesel-vrachtwagen of  batterij elektrische heftruck om te bouwen naar waterstof. Elke keer weer is dat flink wat uitzoekwerk.

De vraag van Holthausen was het bouwen van een model, een configurator,  als hulpmiddel bij de eerste klantgesprekken. De input van het model bestaat uit kerngegevens van een bepaald type voertuig (vrachtwagen, vuilniswagen, heftruck, grasmaaier, you name it) dat verduurzaamd gaat worden door ombouw naar een brandstofcel-elektrisch voertuig. De output van de configurator levert in 1oogopslag een indicatie van de grootte van de brandstofcel die nodig is en de hoeveelheid waterstof (formaat tanks) die voor dit specifieke geval nodig is. Julio heeft hiervoor een spreadsheetmodel gebouwd, dat hij vanmorgen aan ons demonstreerde aan de hand van het fictieve voorbeeld dat hij zijn eigen auto om bouwde om 8 uur per dag pizza’s te gaan bezorgen.

En ter plekke konden we het model ook meteen toetsen met een actueel voorbeeld: Aldwin gaf de input parameters van een reeds geëlektrificeerde berggrasmaaier, uit een folder die hij net een paar dagen binnenhad.  De ombouw is in dit geval simpeler, van batterij elektrisch naar brandstofcel elektrisch (waterstof-elektrisch). De hele opbouw van motor en aandrijflijn is dan al ingericht op een elektrisch voertuig; in de praktijk betekent dit dat met een kleinere brandstofcel kan worden volstaan. 

Vervolg configurator

Aldwin en Geert Jan kunnen de opgeleverde configurator inzetten voor hun eigen klanten. Bij de Hanzehogeschool gaat Jan Bekkering, die input leverde en als sparring partner optrad voor Julio, als eerste aanspreekpunt verder met het verder ontwikkelen en veralgemeniseren van de configurator. Met docent/ onderzoekers, met studenten en met bedrijven -als Holthausen- die met concrete cases en vragen komen.

Voor wie is zo’n GWB-voucher en wat kun je ermee?

De doelgroep bestaat uit  innovatieve MKB’s in Noord Nederland -Drenthe, Friesland en Groningen – die iets met waterstof doen of willen doen, en daarbij een zetje in de rug kunnen gebruiken. Met een voucher krijgt de MKB-er toegang tot waterstofkennis  en -ervaring en/ of de mogelijkheid om gebruik de waterstoffaciliteiten op EnTranCe te gebruiken. Met een bescheiden eigen financiele inbreng werkt de voucher als een soort hefboom: 1000 euro investeren om 5000 euro als ‘waarde’ terug te krijgen voor een ‘kleine voucher’;  4500 euro investeren  om 15.000 euro als ‘waarde’ terug te krijgen in geval van een grote voucher. En in veel gevallen is er naast het resultaat van de specifieke ‘voucher-vraag’, ook nog sprake van spin off in de vorm van verdiepte netwerkcontacten en/of nieuwe ideeën en/of uitbreidingen en/of nieuwe afspraken en/of kennisdeling.  Soms is dat met een directe link met het project Groene Waterstof Booster, vaak ook daarbuiten. Allemaal goed.

Gert Hofstede, onderzoeker: de koe als inspiratie

Rondleiding EnTranCe

Kort geleden waren enkele collega’s van GasTerra op bezoek bij het Center of Expertise Energy. Voor een rondleiding over EnTranCe en een bezoek aan het (biogas)vergistingslab in de Van DoorenVeste, op Zernikeplein 11  in Groningen.

GasTerra is een van de ‘moeders’ van EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool in Groningen, opgericht in 2015. Ook ivm Corona was het al een tijdje terug dat ze fysiek op bezoek waren. In januari 2022 haalden we dat in en organiseerden we een rondleiding: langs de duurzaam gas  experimenten en infrastructuur op EnTranCe: bijvoorbeeld de swill vergister en de recent geopende waterstof infrastructuur.

DE KOE ALS INSPIRATIE BRon
Voor de afbraak van gras!

Zelf ben ik regelmatig op EnTranCe, maar nog niet eerder was ik in het (biogas)vergistingslaboratorium van de Hanzehogeschool, een paar 100 meter verderop op de campus in de van DoorenVeste. Daar gingen we kijken bij het onderzoek van onderzoeker (en promovendus) Gert Hofstede. Wat is het mooi om het verhaal van een collega te horen die enthousiast over zijn of haar werk vertelt.

Op het lab is een pensmaag (de kunstmatige rumen-reactor) nagebouwd. Voor zowel de koe als voor de pensreactor is het managen van de biomassa-afbraaksnelheid van levensbelang.  In een experimentele opstelling met kleine vergistingsvaten (4 liter) maakt hij biogas van gras met behulp van bacteriën uit de pensmaag van een koe. Dat doet een koe ook. In de eerste stap wordt bermgras, een laagwaardige vorm van biomassa, door bacteriën omgezet in verschillende vetzuren. 

“ Ik ga elke twee maanden naar een naburige slachterij (Kroon) om weer wat pensvloeistof te halen”, vertelt Gert.

Vergisters

Die vetzuren gaan dan naar een tweede reactor, de bioGASreactor waar biogas wordt geproduceerd: een mengsel van voornamelijk methaan (60%) en CO2 (40%) . Het onderzoek van Gert is gericht op het verhogen van de opbrengst en kwaliteit van biogas met focus op de slecht verteerbare ‘houtige’ delen van de biomassa (lignine) en het verhogen van het methaangehalte in het mengsel. Voor dit laatste voert Gert gecontroleerd groene waterstof toe aan het biogas mengsel, waarbij de aanwezige CO2 wordt omgezet in methaan. Dit onderzoek is onderdeel van het project Why Care More

Op foto 6 (van 7) rechts Gert Hofstede en links zijn collega docent/onderzoeker Arjan Kloekhorst.

In gesprek met Eertwijn van der Dool – Chemport Innovation Centre

Eind november was ik samen met Marcel Koenis (Business development EnTranCe) op bezoek bij Eertwijn van der Dool van Groningen Seaports in het kader van de samenwerkingsrelatie van GSP en EnTranCe. Lokatie was het nieuwe CIC, Chemport Innovation Centre,  waar Eertwijn verantwoordelijk is voor het aantrekken van bedrijven.
Het CIC is een project dat onder Nationaal P{programma Groningen valt, met verschillende partners waaronder Groningen Seaports. Chemport Innovation Centre CIC biedt ruimte om in een industriële setting proefinstallaties op te zetten voor groene chemische processen, deels gebaseerd op biomassa.  Ze zijn circulair en leveren groene bouwstenen voor de chemie en groene energie.  In deze proeftuin kunnen bedrijven opschalen naar pre-productie-schaal. Startups in de Groene chemie die op EnTranCe, bij ZAP beginnen kunnen voor een eerste opschaling naar CiC. 

Van terrein CIC, zicht op de buren.
Chemport innovation center

Het CIC is onderdeel van het chemiepark bij Farnsum, net onder Delfzijl.
De bestemming van het CIC is nieuw, de gebouwen zijn oud. Het CIC bestaat nu uit twee oude loodsen, plus 4 hectare grond eromheen. Het gebouw is nu nog helemaal leeg. Eerst worden een paar ruimten als kantoor ingericht; er was al wel een tafel en een paar stoelen en gelukkig deed de verwarming het al. De rest van de gebouwen worden ingericht/opgeknapt als er gebruikers komen. Unique Selling Point van CiC voor processen die VEEL stroom nodig hebben: er is een directe aansluiting op stroom afkomstig van nabij gelegen Aldel. Nu is er 1 trafo met vermogen van 1 MW,  er zijn niet veel proeftuinen waar dat kan. Er is ruimte voor 2-3 extra, waarmee het vermogen op 3-4 MW komt. De lokatie heeft nog een bestaande, vrij ruime vergunning. Per Q1 2022 wordt de eerste gebruiker verwacht.

In de late middag zon staan de gebouwen van de verschillende industrieen fotogeniek te wezen. We sluiten het gesprek af met een rondleiding door de nu nog kille en tochtige loodsen. Toch nog een beetje groen: in een van de dakgoten zijn spontaan wat plantjes opgeschoten: een groen dak. Bij het weggaan spreken we af om over een jaar terug te komen als de eerste bedrijven hun intrek hebben genomen bij CiC. Benieuwd hoe het er dan uitziet.

In gesprek met: Albert Keizer van NG Shipyards

Groninger Ondernemer van het jaar 2021

Op een grijze winderige vrijdag middag was ik, samen met Marcel Koenis op bezoek bij Albert Keizer van NG Shipyards. Die ochtend waren we alledrie aanwezig bij een bijeenkomst van Duurzame Haven coalitie Lauwersoog, en de afspraak was snel gemaakt om aansluitend bij de scheepswerf langs te gaan. Albert Keizer is net gekozen tot Groninger ondernemer van het jaar. Voor bewegende beelden en geluid, zie hier het 3 minuten filmpje van NG shipyards. Bij NG shipyards werken momenteel ongeveer 60 mensen, waarvan driekwart in vaste dienst, met de intentie de anderen ook in vaste dienst aan te nemen.
Goede mensen zijn schaars en ook Albert Keizer kijkt naar werknemers uit het buitenland. 

Een familiebedrijf gericht op duurzaamheid

We beginnen ons bezoek met een gesprek binnen in het nieuwe kantoor met een kopje koffie.  Albert kijkt over onze schouders naar buiten en wijst op het blauw met oranje schip dat net langs vaart. Kijk, dat is ons nieuwe schip, dat nu een proefvaart maakt. Later, bij de rondleiding zien we het schip aan de kade liggen. Een COS monomaran, stabieler dan een catamaran, en ook nog eens energiezuiniger. Want Albert en zijn collega’s zijn continu bezig met innoveren. Hoe kan de scheepvaart steeds duurzamer en energiezuiniger gemaakt worden. In ontwerp, bouw en in gebruik. Dit schip is de eerste van drie uit een serie, bedoeld om onderhoud te doen aan de te bouwen windparken op zee, ten noorden van de waddenzee. Deze schepen zijn ontworpen door de engineers van NG Shipyards. Op dit moment worden ze nog met dieselmotoren aangedreven, maar in het ontwerp zijn al twee ruimtes beschikbaar gehouden om in de toekomst relatief makkelijk over te kunnen gaan naar brandstofcel-elektrische aandrijving van de schepen.

Een puzzel met 40.000 stukjes

Albert leidde ons rond over de werf. Vanuit het kantoor, waar onder ander de engineers aan het werk waren, stapten we een grote hal in. Ineens een hele andere wereld: een grote nu nog vrij lege ruimte waar een net begonnen was met de bouw van een nieuw schio. Of eigenlijk een half schip, de onderste helft. De huidige hal is niet hoog genoeg om het schip in een keer te bouwen. Parallel wordt in twee hallen het onderste deel en het bovenste deel afzonderlijk in elkaar gezet:  alleen casco bestaat zo’n schip uit i40.000 onderdelen.  We bouwen niet van een (2D) tekening, legt Albert uit. Alles is 3D in de computer ontworpen en alle onderdelen worden uit plaatmateriaal gefreesd. Elk onderdeel heeft een QR code en de werknemers kunnen met de app ‘lezen; welk onderdeel waar moet komen; de lascodering en maatlijnen zijn ook aangebracht en tegelijk is in het systeem vastgelegd welke (materiaal) certificaten gelden voor de verschillende onderdelen. 

NG shipyards blijft innoveren. Vanaf de engineering (hoe kan materiaal bespaard worden) tot de mogelijkheid van lassen met een lasrobot.

Ruim twee uur later vertrekken we. Dank je Albert.
Ik ben onder de indruk van de visie, de consequente keuzes en no nonsense doe – aanpak die Albert laat zien. En blij dat ik de werf nu ook  ‘in het echt’ heb gezien.

In gesprek met Aldwin Oechies van Holthausen

Vandaag op de fiets door de Oosterpolder naar Hoogezand, thuisbasis van Holthausen voor een gesprek met Aldwin Oechies, accountmanager zero emissie bedrijfswagens. bij Holthausen Clean Technology. Ik had Aldwin al eerder gesproken via een teams sessie, fijn dat het nu live kon. We spraken over mogelijke samenwerking in kader van het project de Groene Waterstof Booster. En omdat het op lokatie was natuurlijk ook een korte rondleiding langs de voertuigen waar momenteel aan gewerkt wordt.

Een straatveegmachine, in dit geval al elektrisch bij aanlevering; het waterstofdeel wordt door Holthausen ingebouwd: passen en meten om plek voor de brandstofcel en de H2-tanks te vinden.
Onder de motorkap; een beetje van de leverancier en een beetje van Holthausen.
Waar de gemeente Groningen de kleur rood heeft voor al haar omgebouwde bedrijfswagens, heeft de gemeente Rotterdam de kleur groen. Aldwin Oechies: “De aandrijflijn van deze kolkenzuiger wordt omgebouwd naar waterstof. Hier is er voor gekozen de opbouw iets verder naar achter te schuiven zodat de waterstoftanks direct achter de cabine worden geplaatst”. Onder de vrachtwagen was geen ruimte bij dit model.
Collega Harry komt binnenrijden met een compleet gestripte vrachtwagen: ook een opbouwkandidaat. een eerder exemplaar rijdt al rond in de VS.

De laatste keer dat ik bij Holthausen was, was in november 2018, toen had ik een interview met toenmalig commercieel directeur Rene Brons en was de nieuwe loods van Clean Technology net opgeleverd.  De afspraak was toen om een jaar later terug te komen, het is ruim 2,5 jaar geworden. 

In gesprek met: Rene Wit en Martijn Zonjee

Een van de spaarzame keren dat ik EnTranCe bezoek in corona tijd kom ik Rene en Martijn tegen. Kom even kijken in de cabin, we zijn leuke dingen aan het doen, roept Rene.
Rene Wit is managing director van WE|doubleyouenergy en gelinkt met H2planet. Rene heeft zich na zijn werkzame leven in de olie en gas, na zijn pensionering helemaal gestort op de hernieuwbare energievoorziening en in het bijzonder waterstof. Groen waterstof dan wel.
Je kunt hem bijna dagelijks op EnTranCe vinden waar hij aan het sleutelen en bouwen is aan waterstoftoepassingen. 1 van die toepassingen gebruikt hij elke dag zelf: een waterstoffiets om van zijn woonplaats Haren, naar de energieproeftuin EnTranCe te komen. Waterstof maakt hij thuis uit groene stroom van zonnepanelen.

Martijn heeft binnenwerk van de brandstofcel helemaal opnieuw ontworpen en meer toegankelijk gemaakt.

Momenteel is Rene bezig om met afstudeerder Martijn Zonjee de overall efficiency van een brandstofcel te verhogen. Hoe dan.? Een brandstofcel maakt stroom uit waterstof, maar daarbij komt restwarmte vrij waar vaak niets mee gedaan wordt. Een luchtwarmtepomp kan efficiënt werken als de ingaande lucht niet te koud is. Dus een beetje voorverwarmen van de lucht (op koude dagen) kan helpen. En daar zijn Rene en Martijn mee bezig.

Koppelen restwarmte als output van de brandstofcel om de ingangslucht van een luchtwarmtepomp op te warmen. De restwarmte gaat niet verloren, de efficiency van de warmtepomp gaat omhoog: totale efficiency systeem verhoogd! Op de foto het leidingwerk van de warmtepomp (linksboven) naar het warmwatervat (rechts).
Via de brede doorzichtige buis links gaat de warmte (uitgangs)lucht van de brandstofceel bovenlangs naar de luchtinlaat van de warmtepomp (groene doos).

Eerst het technisch allemaal aan de praat krijgen. Dan naar manieren kijken om daadwerkelijk de efficiency te meten en vast te stellen hoe hoog de overall energy efficiency van het systeem is. 
Dat wordt ongetwijfeld een klapper, zegt Rene, enthousiast als altijd, en we hebben al een afnemer voor een demonstratieproject. 
Zijn grote grijns zit verborgen achter het mondkapje, maar ik weet zeker dat die er is. 
 

In gesprek met Ditio: waterstofcollege’s

Uit een toevallig linkedin bericht kan zo maar een interessante opdracht komen! Rond de zomer vorig jaar kwam ik in contact met Monique, werkzaam bij Ditio in Rijswijk.

Ditio is bezig met haar plan voor de toekomst en wat de de energietransitie in het algemeen en waterstof in het bijzonder kan betekenen voor de diensten die Ditio aanbiedt. En wat dit kan betekenen voor de ontwikkeling of opleiding van de medewerkers.

Het contact met Monique leidde tot een paar on-line colleges, met 12-13 medewerkers van Ditio, op 14 en 28 januari: in de vorm van presentaties en een opdracht in groepen. 

Elementen uit de presentaties:

  • achtergrond  techniek en fysieke kant (wat is waterstof, hoe maak je het)
  • voorbeelden van lopende of geplande projecten
  • een selectie uit de niet aflatende stroom nieuw rapporten over waterstof,
  • een globale politieke en beleidsomgeving. 
Overzicht van de teams voor het groepswerk

De bijeenkomsten waren van 4 tot 6 in de middag, waarbij de tweede een beetje uitliep. Deze tweede bijeenkomst gebruikten we voor een belangrijk deel aan bespreken van het groepswerk. In twee of drietallen  hadden de collega’s zich in enkele actuele waterstofprojecten/programma’s verdiept, met het oog op huidige en toekomstige inzet van Ditiosi in dit soort nieuwe energie projecten. 

Teamsbijeenkomst, halverwege even korte pauze…

Veel vragen, veel betrokkenheid.
Monique. Rick, Sandra, Thomas, Wilco, Carlijn, Henk, Bob, Diederik, Franklin, Gerben, KAz, Marcel en Daryaa, dank voor jullie bijdrage en enthousiasme.